TAZYİK HAPSİ

Tazyik hapsi, yapılması gereken bir edim yapılmadığında borçlu kişinin onu yapması veya edimi ifası için uygulanan bir yaptırım türüdür. Bu yaptırım uygulanarak, borçlu hapse konulacak ve borcun ödenilmesini sağlanacaktır. Tazyik hapsi, para borcundan dolayı uygulanan bir yaptırım olmayıp kişilerin Kanunların yüklediği birtakım yükümlülüklere aykırı davranması veya yerine getirmemesi sonucu uygulanan ve bir kimsenin para borcundan dolayı değil bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi nedeniyle ihmal ettiği yükümlülüğü yerine getirmesi amaçlanarak uygulanan hukuki kurumdur. Tazyik hapsi; bazı Kanunlarda öngörülmüştür. Bunlar İcra ve İflas Kanunu ve 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanundur. Tazyik hapsinin uygulanacağı durumları şu şekilde sıralayabiliriz:

İcra ve İflas Kanunu madde 338/2 uyarınca, hakkında aciz vesikası alınmış bir borçlunun asgari ücretin üstünde bir geçim sürdürmesi;

İcra ve İflas Kanunu’na göre, istenen beyanları, hakikate aykırı surette yapan kimse, alacaklının şikayeti üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Hakkında aciz vesikası alınmış borçlu, asgari ücretin üstünde bir geçim sürdürdüğü, aciz vesikası hamili alacaklının alacağının aciz vesikasına bağlanmasından en geç beş sene içinde müracaatı üzerine sabit olursa, asgari ücretin üstünde kalan gelirlerinden icra mahkemesinin dörtte birden az olmamak üzere tespit edeceği kısmını icra mahkemesi kararının kesinleşmesinden itibaren en geç bir ay içinde ve aciz vesikasındaki borcun ödenmesine kadar her ay icra dairesine yatırmaya mecburdur. Bu mükellefiyeti yerine getirmeyen borçlu hakkında bir yıla kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir; ödemelerini tekrar keserse, hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak, bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi bir yılı geçemez denmektedir.

Borçlunun Ödeme Şartını İhlal Etme başlığı altında düzenlenen İcra ve İflas Kanunu madde 340uyarınca taahhüdü ihlal etme fiili;

Taksitle ödeme hususunda veya alacaklının muvafakati ile icra dairesinde kararlaştırılan borcu ödeme şartını, makbul bir sebep olmaksızın ihlal eden borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir; ödemelerini tekrar keserse, hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak, bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi üç ayı geçemez denmektedir.

İcra ve İflas Kanunu madde 343’de düzenlenen yalnız kendisi tarafından yapılacak olan bir işin yapılması, yapılmaması veya irtifak hakkının tesisi yahut kaldırılması hakkındaki hükümlere muhalefet;

Yalnız kendisi tarafından yapılacak olan bir işin yapılması veya bir işin yapılmaması yahut bir irtifak hakkının tesisi veya kaldırılması hakkındaki ilam hükümlerine makbul mazerete müstenit olmayarak muhalefet eden borçluların, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir denmektedir.

İcra ve İflas Kanunu madde 344’ e göre nafaka borcunu ödememe;

Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir şeklinde düzenlenmiştir. İcra ve İflas Kanunu’nun 354. Maddesi uyarınca, icra mahkemesi tarafından verilen tazyik hapsi kararlarının infazı için kararın kesinleşmesinden itibaren 2 yıl zamanaşımı süresi söz konusudur.

Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un Tedbir kararlarına aykırılık gibi durumlarda işlerlik kazanmaktadır;

İşte 6284 sayılı Kanun’da da şiddet uyguladığı için hakkında 5.madde uyarınca önleyici tedbir kararı verilen kimsenin bu karara aykırı hareket etmesi halinde, fiili bir suç oluştursa bile ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre hâkim kararıyla zorlama (tazyik) hapsine tabi tutulacaktır. Kanunun 13. maddesine göre, hakkında tedbir kararı verilen şiddet uygulayan, bu kararın gereklerine aykırı hareket etmesi hâlinde, fiili bir suç oluştursa bile ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre hâkim kararıyla üç günden on güne kadar zorlama hapsine tabi tutulur. Tedbir kararının gereklerine aykırılığın her tekrarında, ihlal edilen tedbirin niteliğine ve aykırılığın ağırlığına göre zorlama hapsinin süresi on beş günden otuz güne kadardır. Zorlama hapsine ilişkin kararlar, Cumhuriyet başsavcılığınca yerine getirilir. Bu kararlar Bakanlığın ilgili il ve ilçe müdürlüklerine bildirilir denmektedir.