Ceza Muhakemesinde İstinafa Gidilecek Davalar

Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.272’ye göre; “İlk derece mahkemelerinden verilen hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, on beş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler, bölge adliye mahkemesince resen incelenir. Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulabilir.”

Bu madde hükmünden de anlaşılacağı üzere ilk derece mahkemeleri tarafından verilen nihai kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Nihai karar, ilk derece mahkemesinin dosyadan elini çektiği ve kendi açısından yargılamayı sonlandırdığı karardır. Yargılamanın tarafları bu karara karşı istinaf kanun yoluna gidebilirler.

Ancak yine madde hükmünde belirtildiği üzere hükme esas teşkil eden başka bir deyişle nihai karara etkisi olan ara kararlar için başka bir kanun yolu öngörülmemiş ise mahkeme tarafından verilen bu ara kararlar da nihai karar ile birlikte istinaf edilebilir.

Hangi Kararlar İçin İstinaf Kanun Yoluna Başvurulamaz?

CMK’ nın 272/3. maddesi uyarınca;

Hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen üçbin Türk Lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,
Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,
Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere karşı istinaf yoluna başvurulamaz.

Söz konusu kararlar verildikleri anda kesin hüküm etkisine sahiptirler. Ancak bu karar bakımından CMK’ nın 309. maddesi uyarınca olağanüstü bir kanun yolu olan kanun yararına bozma yoluna gidilebilmesi mümkündür.

Kimler İstinaf Kanun Yoluna Başvurabilir?

İstinaf kanun yoluna başvurabilecek olanlar Ceza Muhakemesi Kanunu 273/4 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

Sanık,
Katılan,
Katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş olanlar,
Katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanlar,

İstinaf kanun yoluna başvurabilirler.

Bu kişiler istinaf dilekçelerinde başvurma nedenlerini göstermemiş olsa bile Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından re’sen inceleme yapılır. Örneğin, sanık istinaf dilekçesinde “hükmün istinaf yoluyla incelenmesini talep ediyorum.” dese dahi yeterlidir. Ancak incelemenin daha sağlıklı yapılması için başvurma nedenlerinin istinaf dilekçesinde belirtilmesinde yarar vardır.

Bununla birlikte, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 273/5 maddesine göre; Cumhuriyet savcısının da istinaf kanun yoluna başvurma yetkisi vardır. Ancak Cumhuriyet savcısı başvuru nedenlerini gerekçeleri ile birlikte yazılı şekilde açıkça sunmak zorundadır. İlgililer, Cumhuriyet savcısının istinaf başvurusuna karşı 7 gün içinde cevaplarını sunmalıdır.