Zorla Getirme

Hakkında tutuklama kararı verilmesi veya yakalama emri düzenlenmesi için yeterli nedenler bulunan ya da ifade veya sorgu için çağrılan ve fakat buna uymayan şüpheli veya sanığın söz konusu işlem/işlemler için hazır bulundurulması amacıyla çağrıyı yapan makam önüne zorla getirilmesini ifade eder. (CMK m.146/1) Öte yandan çağrıya rağmen gelmeyen tanık, bilirkişi, mağdur ve şikayetçinin de zorla getirilmesi mümkündür. (m.146/7) Zorla getirme daha çok bir ceza muhakeme işleminin yapılmasını sağlamaya yöneliktir.

Zorla getirme mutlaka zor kullanmayı gerektirmez. Bu terime anlamını veren potansiyel zorlamanın varlığıdır.

Kural olarak zorla getirme kararının verilebilmesi şüpheli veya sanığın önceden çağrılmış olmasını gerektirir. Nitekim m.145’e göre ifadesi alınacak veya sorgusu yapılacak kişi davetiye ile çağrılır; çağrılma nedeni açıkça belirtilir; gelmezse zorla getirileceği yazılır. Bunula birlikte hakkında tutuklama kararı verilmesi veya yakalam emri düzenlenmesi için yeterli nedenler bulunan şüpheli veya sanığın önceden çağrı yapılmaksızın zorla getirilmesine karar verilebilir. (CMK m.146/1)

Yine tanık, bilirkişi, mağdur ve şikayetçi bakımından da zorla getirme kararı verilebilmesi için çağrıya rağmen gelmemiş olmak gerekir. (CMK m.146/7)

CMK’da koruma tedbirleri arasında sayılmasa da zorla getirme de bir tür koruma tedbiridir. Zira bir yargı kararından önce temel hak ve özgürlüklere müdahale niteliği taşır.

ÇEŞİTLERİ

Zorla getirmenin iki şekli vardır:

1-Şüpheli veya sanığın zorla getirilmesi (m.146/1)

2-Şüpheli ve sanık dışındaki kişilerin (tanık, bilirkişi, mağdur ve şikayetçinin) zorla getirilmesi (m.146/7)

Öte yandan, CMK çağrıya rağmen gelmeyen bilirkişiler bakımından tanıklıktan sebepsiz çekilme hükümlerinin (m.60) uygulanmasını kabul etmiştir. (CMK m.71)

Sonuç olarak şüpheli, sanık, tanık, bilirkişi, mağdur ve şikayetçinin zorla getirilmesi mümkündür.

KOŞULLARI

Tedbire Maruz Kalan Kişi

Bun kişileri 3 grupta toplamak mümkündür;

1-İfadesi alınmak veya sorgusu yapılmak üzere davetiye ile çağrılmasına rağmen gelmeyen şüpheli veya sanık (CMK m.146/1)

2-Hakkında tutuklama kararı verilmesi veya yakalama emri düzenlenmesi için yeterli nedenler bulunan şüpheli veya sanık (CMK m.146/1, 145)

3-Çağrıya rağmen gelmeyen tanık, bilirkişi, mağdur ve şikayetçi (CMK m.146/7)

KARARI VERECEK MAKAM

Zorla getirme kararını verecek olan makam hakim, mahkeme veya C. Savcısıdır. (CMK m.146/4)

Zorla getirme, özgürlüğü sınırlandıran bir tedbirdir. O halde böyle bir kararı aslında hakimin vermesi gerekir. Ancak savcıya da bu konuda karar verme imkanı tanınması bir zorunluluktur. Savcılık makamı bu yetkiyi, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kullanır.

SÜRESİ

Zorla getirme, bunun için haklı görülecek bir zamanda başlar ve hakim, mahkeme veya çağıran Cumhuriyet Savcısı tarafından, sorguya çekilmenin veya ifade almanın sonuna kadar devam eder. (CMK m.146/5). O halde sorguya çekme veya ifade alma bittiği an zorla getirme tedbiri de kendiliğinden sona erer.

Zorla getirme kararı ile çağrılan şüpheli veya sanık derhal, olanak bulunmadığında yol süresi hariç en geç yirmidört saat içinde çağıran hakimin, mahkemenin veya Cumhuriyet Savcısının önüne götürülür ve sorguya çekilir veya ifadesi alınır. (CMK m.146/4)

KARARDA BULUNMASI GEREKENLER

Zorla getirme kararı, şüpheli veya sanığın açıkça kim olduğunu, kendisiyle ilgili suçu, gerektiğinde eşkalini ve zorla getirilmesi nedenlerini içerir. (CMK m.146/2)

İCRASI

Zorla getirme kararının bir örneği şüpheli veya sanığa verilir. (CMK m.146/3)

Zorla getirme kararı ile çağrılan şüpheli veya sanık derhal, olanak bulunmadığında yol süresi hariç en geç yirmidört saat içinde çağıran hakimin, mahkemenin veya zorla getirmeyi isteyen Cumhuriyet savcısının önüne götürülür ve sorguya çekilir veya ifadesi alınır. (CMK m.146/4)

YERİNE GETİRİLMEMESİ HALİ

Zorla getirme kararının yerine getirilememesinin nedenleri, köy veya mahalle muhtarı ile kolluk görevlisinin birlikte imzalayacakları bir tutanakla saptanır. (CMK m.146/6)

KANUN YOLU

Yasada bu konuda herhangi bir kanun yolu öngörülmemiştir. O halde konu genel kanun yolları çerçevesinde düşünülmelidir.

Diğer makale ve dilekçe örneklerimize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.