Yakalama Nedir? (CMK Madde 90)

Yakalama Nedir? (CMK m. 90)

Yakalama, Ceza Muhakemesi Kanununda sayılan şartların varlığı halinde hakim kararı olmaksızın kişilerin özgürlüğünün kısıtlanması şeklinde düzenlenmiş koruma tedbiridir. Kural olarak kolluk tarafından yapılmakta olup belli şartların varlığı halinde herkes tarafından da yakalama yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.

Yakalama, esasen kişi özgürlüğünü kısıtlayan bir tedbir olsa da, şüpheli ya da sanığın yakalanması için hakim kararı gerekmemektedir. Nitekim kişinin yakalanması için hakim kararının beklenmesi kişinin kayıplara karışması gibi istenmeyen sonuçları doğurabilecektir. Bu sebeple yakalama kararı olmadan kolluk veya belli şartlarda herkes tarafından yakalama yapılabileceği düzenlenmiştir.

Herkes Tarafından Yakalama Yapılabilecek Haller Nelerdir?

Herkes tarafından yakalama yapılabilmesi bazı şartların varlığı halinde mümkündür. Bu şartlar Ceza Muhakemesi Kanunu madde 90/1’de sayılmıştır. Bunlar;

• Kişiye suçu işlerken rastlanması,
• Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmamasıdır.

Herkes tarafından yakalama yapılabilecek bu iki durumun varlığı halinde kişinin yakalanabilmesi için kaçmasını engelleyecek düzeyde, makul oranda zor kullanılabilecektir. Ancak burada yalnızca kişinin kaçmasını önlemek amacıyla cebir kullanılabilecek, silah gibi amacını aşan zor kullanma yapılamayacaktır. Vatandaş tarafından kişinin yakalanması durumunda derhal kolluğa haber verilmesi ve kişinin karakola teslim edilmesi gerekmektedir. Vatandaş tarafından yakalama yapılıp kolluğa bildirildiğinde olay hakkında Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek, emri doğrultusunda işlem yapılması şarttır.

Kolluk Görevlilerinin Doğrudan Yakalama Yapabildiği Haller Nelerdir?

Kolluk tarafından yakalama emri olmadan doğrudan yakalama yapılabilecek haller Ceza Muhakemesi Kanunu madde 90/2’de ve Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği 5. maddesinde sayılmıştır. Buna göre kolluk görevlileri,

• Tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet savcısına veya amirlerine derhal başvurma olanağı bulunmadığı takdirde yakalama yetkisine sahiptirler. (CMK m. 90/2)

Kolluk tarafından yakalama emri olmaksızın yakalama yapılması için sayılan iki şartın birlikte mevcut olması gerekmektedir. Yani tutuklama kararı verilmesini gerektiren veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren durumlarda eğer gecikmesinde sakınca bulunan bir hal mevcutsa kolluk görevlileri yakalama emri olmaksızın yakalama yapabilecektir. Bunun dışında yönetmelikte sayılan durumlar şunlardır;

• Kolluğun emrine itaatsizlik edenleri ve aldığı tedbirlere uymayanları,
• Görev yaparken veya görevinden alıkoymak amacıyla kolluk kuvvetine zorla karşı koyan ve yakalanmadıkları takdirde hareketlerine devam etmeleri ihtimali bulunan kişileri,
• Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları,
• Halkın rahatını bozacak veya rezalet çıkaracak derecede sarhoş olanları veya sarhoşluk halinde başkalarına saldıranları,
• Halkın huzur ve sükununu bozanlardan, yapılan uyarılara rağmen bu hareketlerine devam edenlerle, başkalarına saldırıya yeltenenleri ve kavga edenleri,
• Bir kurumda tedavi, eğitim ve ıslahı için kanunlarla belirtilen esaslara uygun olarak, alınan tedbirlerin yerine getirilmesi amacıyla toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası, uyuşturucu ve uyarıcı madde veya alkol tutkunu, serseri veya hastalık bulaştırabilecek kişileri,
• Haklarında mahkemece çocuk bakım ve yetiştirme yurtlarına veya benzeri resmi veya özel kurumlara yerleştirilmesine veya yetkili merci önüne çıkarılmasına karar verilen çocukları,
• Usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren veya hakkında sınır dışı etme veya geri verme kararı alınan kişileri, yakalayabilirler.

 

Buraya tıklayarak diğer makale örneklerimize ve dilekçe örneklerimize ulaşabilirsiniz.