Uygulamada “Mücerretlik İlkesi” ve “Hayatın Olağan Akışı” Kavramları

Kambiyo senetlerindeki “mücerretlik (soyutluk) ilkesi”nin ve “hayatın olağan akışına aykırılık” kıstasının “kambiyo senetlerine ilişkin menfi tespit davası”nın açılmasını büyük ölçüde önlediğini ve özellikle; bu davalarda Yargıtay 19. ve 11. Hukuk Dairelerinin, ‘isticvap’ hükümlerinin (HMK.m. 109 vd.) uygulanmasına sıcak bakmadığını görüyoruz.

Yüksek mahkeme (Yargıtay 19. ve 11. Hukuk Daireleri) bu konuda;

–“…davalı tarafa davaya konu senetlerin, mal karşılığı veya niçin alındığının sorulmasına ilişkin isticvap talebinin yerinde olmadığı…” (19. HD. 20.11.2019 T. 285/5221)

–“…davalı yanın mücerretlik savunmasının geçerliliğini koruduğu, bedelsizlik iddiası, aynı zamanda suç teşkil eden bir fiil olmakla, yemin ve isticvapla da kanıtlanmasının mümkün olmadığı…”  (11. HD. 21.06.2021 T. 6291/5241)

g e r e k ç e s i y l e, bu tür davalarda isticvap hükümlerinin  uygulanmamasını onayladığını görüyoruz.

• A- İstanbul’da davası devam eden bir uyuşmazlıkta;

“Aylık gelirinin 5.000,00 TL. olduğunu, esnaflık yaptığını, çeşitli ağır ceza mahkemelerinde ‘sahte çek/senet düzenlemek’  ve ‘resmi evrakta sahtekarlık yapmak’ suçlarından yargılandığını, hakkında icra dairelerinde ‘borçlu’ sıfatıyla pek çok icra takibi bulunduğunu” belirten bir kişi, çok varlıklı bir şirkete karşı –‘nakden’ kaydını taşıyan- muhtelif bonolara dayanarak, farklı tarihlerde 2.200.000,00 Dolar + 1.250.000,00 Dolar + 3.750.000,00 TL. + 3.150.000,00 TL. tutarında (bugünkü değeri yaklaşık 68,8 Milyon tutarında- icra takibinde bulunmuş, hakkında açılan menfi tespit davalarında mahkemeler, 2-3 senedir “tarafların isticvabına”  karar verememişlerdir!

NOT: 1)Bu olayda, açılan davaların birinde, davacı-borçlu “senetteki imzanın kendi temsilcisine ait olmadığını”  belirtir bir grafologtan aldığı (özel) raporu, dava dilekçesi ekinde mahkemeye sunmuş, davalı-alacaklı da bir başka grafologtan aldığı “dava konusu senetteki imzanın borçluya ait olduğunu”  belirtir raporu cevap dilekçesi ekinde mahkemeye bildirmiştir…

Mahkeme; dosyayı Adli Tıp Kurumu’na göndermiş, buradan verilen ilk raporda “senetteki imzanın borçluya ait olmadığı”  belirtilmiş, bu rapora davalı-alacaklının itirazı üzerine, Adli Tıp Kurumu’nca verilen ikinci raporda “senetteki imzanın borçluya ait olduğu”  açıklanmıştır.

Mahkemece, dosyanın –(5) kişilik Üst Uzmanlar Kurulu tarafından yeniden rapor verilmesi istemiyle- tekrar Adli Tıp Kurumu’na gönderilmesi üzerine- (5) kişilik Üst Uzamanlar Kurulu, oybirliğiyle “senetteki imzanın borçluya ait olduğuna”  dair rapor düzenlemiştir!

2)Mahkeme dosyasına gönderilen -isimsiz/imzasız- bir dilekçede; “Davalı-alacaklının, dava konusu senetteki borçluya ait imzayı ülke dışından getirdiği fotokopi makinasına benzer bir makina vasıtasıyla oluşturduğu” ihbar edilmiştir.