TELEKOMÜNİKASYON  İLE YAPILAN İLETİŞİMİN DENETLENMESİ

Önleme Amaçlı İletişimin Tespiti ve Dinleme Telefon veya benzeri telekomünikasyon araçlarının ve kişilerin karşılıklı konuşmalarının istihbarat amacıyla dinlenmesi ve kaydedilmesidir.

Hakim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yetkili kılınan idari makamın yazılı emriyle, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişim tespit edilebilir, dinlenebilir; sinyal bilgileri değerlendirebilir, kayda alınabilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde verilen yazılı emir, 24 saat içinde yetkili ve görevli hakimin onayına sunulur. Hakim kararını en geç 24 saat içinde vermektedir. Sürenin dolması veya hakim tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir ortadan kaldırılır. Bu taktirde dinlemenin içeriğine ilişkin kayıtlar en geç 10 gün içinde yok edilir; bu durum bir tutanakla tespit olunur ve tutanak denetimde ibraz edilmek için muhafaza edilir. Uygulanan tedbir sona erer ise, dinlemenin içeriğine ilişkin kayıtlar en geç on gün içinde yok edilir. Bu durum bir tutanakla tespit olunur ve tutanak denetimde ibraz edilmek üzere muhafaza edilir. Kararda ve yazılı emirde, tedbirin uygulanacağı kişinin kimliği, iletişim aracının türü, kullandığı telefon numaraları veya iletişim bağlantısını tespite imkan veren kodundan belirlenebilenler ile tedbirin türü, kapsamı ve süresi ile tedbire başvurmayı gerekli kılan nedenlere yer verilecektir.

Adli Amaçlı Dinleme; telefon veya benzeri telekomünikasyon araçların ve kişilerin karşılıklı konuşmalarının,  suç dolayısı ile soruşturma veya kovuşturma evresinde delil elde etmek nedeniyle dinlenmesi ve kaydedilmesidir.

İletişimin denetlenmesi,  genel delil toplama işlemlerinden sonra gelen ikincil bir tedbir mahiyetinde öngörülerek kişinin haberleşme özgürlüğüne müdahale olanağı sınırlanmıştır. Söz konusu tedbir için, bir suç dolayısıyla ceza soruşturması ve kovuşturması yapılması ve şüpheli ya da sanığın bu kapsamda iletişiminin denetlenmesi ön şartına bağlıdır. Kuvvetli şüphe sebeplerini barındırması,  başka bir surette delil elde etme olanağının mümkün bulunmaması ve telefon konuşmalarının dinlenmesi ve kayda alınmasına konu fiilin; CMK md. 135/6 ‘ da sayılan suçlardan birisinin kapsamına girmesi olarak sıralanmaktadır. Dinleme ve iletişimin tespitine hakim karar verir. Hakimin kararında, atılı suçun türü, tedbir uygulanacak kişinin kimliği, iletişim bağlantısını tespite imkan veren kodu, tedbirin mahiyeti, içeriği ve süresi belirtilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcısı dinleme ve tespit emri verebilmektedir. Cumhuriyet Savcısı, vermiş olduğu kararı derhal hakim onayına sunar ve hakim kararını en geç 24 saat içerisinde verir. Sürenin dolması veya hakim tarafından aksine karar verilmesi halinde tedbir cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. Hakim, savcılık makamının kararını uygun bulmaz ve onaylamaz ise, savcılık makamı bu karara karşı itiraz edebilir. Tespit ve dinlemeye ilişkin kayıtların yok edilmesi halinde, soruşturma evresinin bitiminden itibaren en geç 15 gün içinde Cumhuriyet Başsavcılığı; tedbirin sebebi, kapsamı, süresi ve neticesi hakkında ilgilisine yazılı bilgi verir. Tedbir kararı en fazla 3 ay için verilebilmektedir. Süre, bir defaya mahsus olarak uzatılabilir ve toplamda 6 ay sürebilmektedir.

Telefon Dinlemenin Haberleşme Özgürlüğünü İhlal Ettiği Haller

1. Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve ahlakın korunması ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması nedenlerinden biri veya birkaçına ilişkin olarak usulüne uygun verilmiş hakim kararı bulunmadan; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınan merciin yazılı emri yer almadan; haberleşmenin engellenmesi ve gizliliğinin ihlal edilmesi hali.
2. Haberleşme özgürlüğüne, kamu otoritesi tarafından ulusal güvenlik, kamu emniyeti, ülkenin maddi refahı, dirlik ile düzenin korunması, suç işlenmesinin önüne geçilmesi, sağlığın veya ahlakın ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacının dışında müdahale edilmesi hali.
3. Haberleşme özgürlüğü bir koruma tedbiri olarak CMK 135. Maddesinde düzenlenmiş, korunan hukuki yarar olarak ise TCK 132. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddelerde ihlal olarak düzenlenmiş haller şunlardır;

-Kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğinin ihlal edilmesi veya bu gizlilik ihlalinin haberleşme içeriklerinin kaydı suretiyle gerçekleşmesi.

-Kişiler arasındaki haberleşme içeriklerinin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi.

Kendisiyle yapılan haberleşmelerin içeriğinin diğer tarafın rızası olmaksızın alenen ifşa edilmesi.

-Kişiler arasındaki haberleşmelerin içeriğinin basın ve yayın yolu ile yayınlanması.

Müdafi Açısından Telefon Dinleme

Müdafinin savunma dokunulmazlığı, şüpheli ve sanık denetim ve izleme olmadan görüşme ve yazışma hakkının bir sonucu (CMK Madde 154), şüpheli ve sanıkla olan iletişiminin denetlenmesi yasaktır. Bu takdirde müdafinin bürosu, konutu ve yerleşim yerindeki telekomünikasyon araçları dinlenememektedir. Bu yerler dışında bulunan telekomünikasyon araçları açısından dinleme yasağı bulunmamakla, mobil telefonlar açısından bir yasaklama  düzenlenmemiştir. Ancak, yasaklama olmamasına rağmen müdafinin de tanıklıktan çekinme hakkı bulunması nedeniyle, şüpheli /sanık ile müdafinin iletişimi CMK’nın 135/2 uyarınca kayıt altına alınamayacaktır.