SINIR DIŞI ETME KARARI

Yürürlülükten kaldırılan (mülga) 5683 sayılı Kanun’da, ülkeden çıkma daveti yapıldıktan sonra bunu yerine getirmeyenler için zorbalayıcı tedbir olarak öngörülen sınır dışı işlemi, karar alma sürecine dayanan bir yapı içinde YUKK’ta yeniden düzenlenmiş; tartışmaların odak noktasını oluşturan anlaşılması güç genel ifadelerden mümkün olduğunca kaçınılmıştır.

Söz konusu mülga 5683 Sayılı Kanun’un 19. maddedeki sınır dışı düzenlemesine göre, yabancıların sınır dışı edilebilmesi için başlıca iki neden öngörmüştü; Birincisi “umumi güvenlik”, ikincisi “siyasi ve icaplara” aykırılıktır. İçeriği ve sınırları çok belli olmayan bu kavramlar, zaman içinde sınır dışı etme işleminin omurgasını oluşturmuş ve uygulama idarenin geniş takdir yetkisi altında şekillendiğinden tartışmalar hep sürmüştür.

YUKK’ta “sınır dışı etme kararı” kilit öneme sahiptir. Sınır dışı etme kararının düzenlendiği 53.maddenin, bir an için metinden çıkarılmış olduğu düşünüldüğünde, daha sonra teselsül eden sınır dışı hükümlerinin dayanağının ortadan kalktığı görülecektir. Dolayısıyla sınır dışı işleminin bir karara dayanması mutlak koşuldur. Kanun’da sınır dışı bölümü, idareye, yabancılara sınır dışı edebilme hakkı tanıyarak başlamakta, ancak bunun bir sınır dışı kararıyla yapılabileceği belirtilmektedir:

“Yabancılar, sınır etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülke ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.”

Madde metnine göre sınır dışı etme işleminin zorunlu unsurları şunlardır:

a)Türk Vatandaşı Olmama

Sınır dışı işleminden söz edilebilmesi için, işleme konu olan kişinin hukuken yabancı olması kuraldır. Türk vatandaşlığı bulunan, hali hazırda vatandaşlıktan çıkmamış veya çıkarılmamış bir kimse hakkında YUKK’un 52. maddesi kapsamında işlem yapma olanağı yoktur.

b)Alınmış Sınır Dışı Kararı

İdarenin bu konuda mevzuata uygun olarak almış olduğu sınır dışı etme kararı, işlemin ikinci unsurudur. Yazılı olmayan ve tebliğ edilmemiş bir emirle sınır dışı işlemlerine başlanılacaktır. Kararın detayları bir sonraki maddenin başlığı olup yeri geldiğinde incelenecektir.

c)Gönderilecek Ülkenin Tespiti

Sınır dışı işleminde yabancının kendi ülkesine gönderilmesi önceliktir. Yukarıda metni verilen 52. maddede görüleceği üzere, transit kullanacağı ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı etme, ikinci ve üçüncü seçenekler olarak getirilmektedir. İlk olarak “menşe ülkesine” ibaresinin kullanılmasının bir amaca yönelik olduğu açıktır. Uluslararası göç hukukunun yazılı ya da genel teamülleri de uygulamanın doğal yapısının bu şekilde olduğunu ortaya koymaktadır.

“Menşe ülke” tabiri göç literatüründe, “göç akınlarının düzenli ya da düzensiz olarak kaynağı durumundaki ülke” şeklinde ifade edilmektedir. Sınır dışı işlemine konu olan yabancının düzensiz göçün bir parçası haline geldiğini göz önüne aldığımızda menşe ülke; yabancının uyruğunda bulunduğu, vatandaşı olduğu ülkedir. Kanun koyucunun “ülkesine” ibaresi yerine “menşe ülkesi” ibaresini tercih etmesi, kavramın kapsamını genişletme amaçlıdır. Çünkü yabancının uzun süre kaldığı ya da kalma hakkının bulunduğu ülkede menşe ülke sayılmaktadır.

Sınır dışı işleminin, ülkede kalması arzu edilmeyen yabancıların ülke sınırları dışına çıkarılması işlemi oldukça açıktır. Bu işlemin gerekçeleri; vize süresini ihlal etmek, izinsiz çalışmak vb. idari emirleri yerine getirmemek olabileceği gibi kamu düzeni ve güvenliği ya da kamu sağlığı açısından ciddi tehdit özelliği taşıyan adli suçlara karışmak da olabilmektedir. Bu durumda, yabancıların kendi ülkesi dışındaki ülkelere sınır dışı edilmelerinin yaygın bir uygulamaya dönüşmesi bu tip uygulamalar “kişileri o ülkeden gizleme” algsını da doğurabileceğinden, zamanla iki ülke arasındaki iyi niyet ve güvene dayalı ilişkilere zarar verme potansiyeli taşımaktadır. Kaldı ki, üçüncü bir ülkeye sınır dışı etmenin gündeme gelmesi için haklı nedenlerin ortaya çıkmış olması gerekir. Bunlardan bazıları şunlardır:

a)Seyahat dökümanlarındaki eksikliklerin tamamlanması için yabancının uyruğunda bulunduğu ülkenin temsilcilikleriyle temasa geçilmesine rağmen makul süre içinde bu belgelerin sağlanamaması,

b)Coğrafi uzaklıkları ve ulaşım ağı sorunları nedeniyle, yabancının ülkesiyle ilgili seyahat programlarının oluşturulmasındaki zorluklar,

c)Yabancının haklı nedenlerle ülkesine dönmek istememe ısrarı

Sınır dışı edilmesine karar verilen kişi kendi ülkesine değil de üçüncü bir ülkeye gönderilecekse, bu ülke makamlarınca kabul edileceğinin kesinleştirilmesi oldukça önemlidir.

 

 

Buraya tıklayarak diğer makale ve dilekçe örneklerimize ulaşabilirsiniz.