Sanığın Hazır Bulunması

 

İddianamenin düzenlenmesi ve kabul edilerek kamu davası açılabilmesi için fiilin ve failin açık kimliğinin bilinmesi yeterlidir. (CMK m.170, 175). Kamu davası açılmasıyla artık sanık sıfatına sahip olacak failin hazır bulunmaması davanın açılmasına engel oluşturmaz. Bununla birlikte, yargılamanın yapılabilmesi sanığın hazır bulunmasına bağlıdır. O halde sanık hazır olmadığında, kural olarak, yargılanamaz. (CMK m.193/1)

Sanığın kendisi hakkında yapılacak olan duruşmada hazır bulunmasının şart olarak aranmasının nedenleri şu şekilde ifade edilebilir:

• Sanığın duruşmada etkin bir savunma yapabilmesi, hakkında yapılan isnatları çürütebilmesidir. Böylece, sanığın muhakemeye yön verme hakkı da sağlanmış olur.
• TCK’nın cezaların belirlenmesinde hakime geniş yetkiler vermesi de göz önünde bulundurulduğunda, hakimin takdir yetkisini kullanabilmesi ve sanık hakkında vereceği kararın sağlıklı olması bakımından snığı görmesinin önemli olmasıdır.
• Nihayet yargılamanın konusu failin fiili olduğuna göre, failin hazır bulunması maddi gerçeğin bulunmasına da katkı sağlar.

Kural, duruşmada sanığın hazır bulunması olmakla birlikte sanık hazır olmasa dahi duruşma yapılabildiği haller de vardır. Bu istisnalar iki grupta toplanabilir:

• Sanığın Yokluğu (CMK m.194,195,196,200,204)
• Kaçaklık (CMK m.247,248)

İfade etmek gerekir ki, gaiplik artık sanık olmasa da duruşma yapılan haller arasında yer almaz. CMK, gaipliği tanımlamaktadır. Buna göre “Bulunduğu yer bilinmeyen veya yurt dışında bulunup da yetkili mahkeme önüne getirilemeyen veya getirilmesi uygun bulunmayan sanık gaip sayılır.” (CMK m.244/1)

O halde, bir sanığın gaip olarak kabul edilebilmesi için aşağıda belirtilen koşullardan en az birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu üç durumdan herhangi birisi söz konusu olduğunda sanık gaip sayılır. Buna göre:

• Sanığın bulunduğu yerin bilinmemesi,
• Sanığın yurt dışında bulunuyor ve bundan dolayı yetkili mahkeme önüne getirilemiyor olması,
• Sanığın yurt dışında bulunuyor olması ve bundan dolayı yetkili mahkeme önüne getirilmesinin yine mahkeme tarafından uygun bulunmaması,

Gaiplik durumunda kural olarak, kendisine ulaşılamayan hatta hakkında muhakeme yapılmakta olduğunu dahi bilmeyen bir sanık söz konusudur. Mahkemenin, daha yüzünü bile görmediği sanığı, onun gıyabında, savunmasız yargılayıp mahkum etmesi kabul edilemez. Gerçekten CMK bunu “Gaip hakkında duruşma açılmaz, mahkeme, delillerin ele geçirilmesi veya korunması amacıyla gerekli işlemleri yapar.” demek suretiyle ifade etmiştir. (m.244/2) Bu işlemler naip hakim veya istinabe olunan mahkeme aracılığıyla da yapılabilir. (m.244/3) Bu işlemler sırasında sanığın müdafii veya kanuni temsilcisi veya eşi hazır bulunabilir. Gerektiğinde, mahkemece barodan bir müdafi görevlendirilmesi istenir. (m.244/4)

Gerçekten sanığın, hakkında yapılan yargılamada hazır bulunması bir yargılama şartıdır. Dolayısıyla hakkında yapılan yargılamada kendi elinde olmayan sebeplerle ve hatta bilgisi dahilinde olmayan bir dava konusuyla ilgili olarak ve özellikle de savunma hakkını kullanamamasına rağmen yargılamaya devam edilmesi hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmaz. Yeni düzenlemenin, gaip olan sanık hakkında duruşma açılmasının engellemesi, kanunun amaç olarak savunma hakkında atfettiği büyük önemi göstermektedir.

Diğer makale ve dilekçe örneklerimize buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.