ROMA HUKUKUNUN BİLGİ KAYNAKLARI

1- Roma Hukukunun Bilgi Kaynakları: Roma hukukunun bilgi kaynakları günümüz kıta avrupasının hukukunun temelini oluşturmaktadır. Bu dönemi Iustinianus’tan önceki bilgi kaynakları, Iustinianus’un derlemesi (Corpus Iuris Civilis) ve Iustinianus’tan sonraki bilgi kaynakları olmak üzere üç bölümle inceleriz.

A- Iustinianus’tan Önceki Bilgi Kaynakları: Iustinianus’tan önceki bilgi kaynaklarının en önemlisi Gaius’un hazırlamış olduğu Institutiones (kurumlar) dediğimiz dört bölümden oluşan bir kitaptır. Bu kitapta hukukun temel kurumları ve kavramları yer almaktadır.

B- Iustinianus Derlemesi (Corpus Iuris Civilis): Iustinianus, hukuku birleştirmek ve kanunlaştırmak amacı ile hukukçulara kodifikasyon çalışması yapmalarını emretmiştir. Hukukçuların derlemeleri sonucunda içinde Istinianus’un emirnamelerinin de olduğu dört bölümden oluşan Corpus Iuris Civilis külliyatı hazırlanmıştır.

Külliyatın ilk bölümü Gaius’un Institutiones kitabı oluşturmaktadır.

İkinci bölümü ise  Digesta(Pandecta)dır. En kapsamlı ve en geniş bölüm Digesta dır. Digesta klasik dönem hukukçuların eserlerinden alınmış ve belirli bir sistem içinde düzenlenip tasnif edilip yayınlanmış bir bölümdür. Digesta’da somut olayları anlatan metinler vardır. Bu somut olaylardan soyut hükümler çıkartılmıştır.

Üçüncü bölümü Codex’tir ve  bu bölüm imparator emirnamelerinden oluşur.

Dördüncü bölümü Novallae’dir. . Bu bölüm Codex’e benzer biçimdedir. Fakat sadece İmparator Iustinianus’un emirnamelerinden oluşur.

Fakat günümüzde elimizde bulunan Corpus Iuris Civilis örneklerinde beşinci bölüm olarak Interpolatio’lar ve Glossa’lar vardır. Corpus Iuris Civilis hazırlanırken klasik dönem hukukçularından yararlanılmıştır. Daha sonra bunların çağa uyarlanması amacıyla değiştirilmesi işlemine Interpolatio denmektedir. Bunlar aslında kasıtlı olarak yapılan değişikliklerdir. Glossa’lar ise hukuk öğretimine yardımcı olması amacıyla asıl metne yazılan notların, asıl metne ait gibi düşünülüp değişiklik olarak kabul edilmesidir

C- Iustinianus’tan Sonraki Bilgi Kaynakları: Iustinianus’tan sonraki bilgi kaynakları ise Bizans dönemine ait olan kaynaklardır. Bunlara örnek olarak Bizans hukukunun ürünlerini ifade eden, kraliyet kanunlarından oluşan Basilica  ve Selanikli bir hakimin derlemesi olan  Hexabiblos’tur