ROMA HUKUKUNDA PRAETORLARIN HUKUKU GELİŞTİRME YOLLARI

1- Dava Tanıma (Actio) Yolu: Praetorlar öncelikle dava tanıma yoluyla hukukun gelişmesine yardımcı olmuşlardır. Yani Ius civile de olmayan dava türlerinde dava açılamamaktaydı. Ancak nüfus ve yabancı sayısı arttıkça uyuşmazlıklarda artmaktadır. Praetor uyuşmazlık sebebiyle mağdur olan tarafa, eğer dava açma yetkisi yoksa dava açma yetkisi tanıyarak hukuku geliştirmiştir.

2- Defi (Exeptio) Yolu: Ayrıca defi (exeptio) yoluyla da hukuku geliştirmiştirler. Yani dava açıldığında karşı tarafın Ius civile de olmayan bir durumu ileri sürmesini sağlamışlardır. Örneğin hile ile yapılmış bir sözleşmeyi mağdur taraf sözleşmenin hileli yapıldığını Ius civilede söyleyememekteydi. Ancak praetorlar mağdur tarafın hile defi ileri sürmesini sağlamışlardır.

3- Eski duruma Getirme Yolu: Bir de praetor eski duruma getirme yolu ile hukuku geliştirmiştir. Örneğin bir sözleşme yapılmış ve sözleşmeden dolayı taraflardan biri hakkaniyete uymayacak şekilde mağdur olmuşsa, bu işleme praetorun eski duruma getirme kararı uygulanarak mağduriyet giderilmiştir.

4- Yasak (İnterdictum) Yolu: Hukuku geliştirme yollarından diğerleri Yasak (interdictum) dediğimiz bir yoldur. Roma hukukunda praetor’un ve eyalet valilerinin, yasayla yaptırıma bağlanmamış olan hukuka aykırı bir davranış konusunda, yetkilerine dayanarak çıkardıkları emir ve yasak. Geçici ya da kesin nitelikte olabilir; birinci durumda sonradan yargıca başvurma yolu açık tutulmuş olur. Genellikle mal üzerindeki haklarla ilgili olan belgelendirici nitelikte interdictum, bir kişi ya da eşyanın ortaya çıkarılmasını isteyen bir karardır. Onarıcı nitelikte interdictum ise, alınmış bir malın geri verilmesi, yapılmış bir işin bozulması ya da bir hakka yapılmış özel bir müdahalenin durdurulmasını öngörür.

5- Zilyetliğin Sağlanması Yolu