ROMA HUKUKUNDA HAK EHLİYETİNİ KISITLAYAN BAZI NEDENLER

A) AZATLIK(Libertinus): Azat edilen kölelerin durumudur. Azatlılar senatus’a üye olamazlar ve şövalye sınıfına giremezlerdi. Azatlar imparator Augustus zamanında yurttaşlar ile evlenmeleri yasaktı aynı şekilde azatların eski efendilerine karşı yükümlülükleri vardı. Yine de bazı özel durumlarda köleler doğuştan özgürlük statüsü kazanabiliyordu.

B) INFAMIA(Şerefsizlik): Şerefsizlik bir kişinin toplum içinde saygıdeğerliğini yitirmesidir. Bu kişiler kamu hizmetlerinden yoksul bırakılır ve seçme, seçilme gibi hakları ellerinden alınırdı. Zamanla bunların yargı mercilerine başvurmaları ve burada dava açmaları yasaklanıyor ve tanık olarak da dinlenmiyorlardı. Askerlikten kovulanlar, tefecilik yapanlar veya ahlak dışı meslekler yerine getirenler bunlara giriyordu.

C) DİN: Hristiyanlık Roma’da yayıldığından ve devlet dini kabul olduğundan itibaren dinden dönenlerin veya diğer dinlerden insanların hak ehliyetleri kısıtlanmıştı.

D) SINIFLAR: Bazı sınıflara veya mesleklere sahip olmak da bazı kısıtlamalara yol açıyordu. Örneğin plebler particiuslarla evlenemezdi. Aynı şekilde bazı kamu görevlilerinin de bazı hakları kısıtlanabiliyor veya bazı haklar kazanbiliyorlardı. Aynı şekilde Colonus denilen, toprak kölesi gibi tabir edebileceğimiz kişilerin topraktan ayrılma hakları yoktu, toprakla beraber alınıp satılıyordu.

E) CİNSİYET: Kadınlara kamu hukuku alanında hiçbir hak tanınmıyordu. Özel hukuk alanında ise hakları kısıtlıydı. Kadınların mameleke ilişkin işlemleri de temsilci aracılığıyla yapılabilirdi. Bu da vasi veya aile babası olurdu.