ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNDE MUVAZAA NEDİR?

Bakım alacaklısı genellikle yaşlılığında veya hastalığında, kendine güvence sağlamak veya yalnız kalma korkusu nedeniyle mirasçılardan biri veya üçüncü bir kişi ile ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapabilir. Böyle bir sözleşmenin gerçekte ivaz karşılığı mı yoksa mirasçılardan mal kaçırma amacıyla mı yapıldığı ancak mirasbırakının iradesinin tespit edilmesi ile mümkündür. Mirasbırakının iradesini tespit etmek için Yargıtayın belirlediği bazı kriterler mevcuttur;

Bakım alacaklısının yaşlı veya hasta olması, dolayısıyla bakıma muhtaç olması sözleşmenin ivazlı olduğuna ilişkin bir karinedir.
Sözleşmenin uzun süre devam etmesi ve bakım alacaklısı tarafından herhangi bir dava açılmaması da ivaz niteliğini güçlendirir.
Devredilen malların tüm malvarlığına oranı bakım alacaklısının amacını tespitte önemli rol oynar. Devredilen malvarlığı makul ise muvazaa iddiasından söz edilemezken tüm taşınmazların devri gibi durumlarda muvazaa iddiası kabul edilebilmektedir.
Yargıtay mirasbırakanın eşiyle yapmış olduğu ölünceye kadar bakma sözleşmesinde özel bir bakım ihtiyacının varlığını aramaktadır.
Mirasbıkanın ölümünde kısa bir süre önce ve yaşlılığında bu sözleşmeyi imzalaması muvazaaya işaret edebilmektedir.
Ülkemizin sosyo-kültürel yapısında erkek evlatlar kız evlatlara üstün tutularak muvazaalı sözleşmeler sıklıkla yapılabilmektedir.
Mirasbırakanın ölünceye kadar bakma sözleşmesini mirastan mal kaçırmak amacıyla yaptığını iddia eden mirasçılar muvazaalı sözleşmenin üçüncü tarafı olduğundan muvazaa iddialarını her türlü deliller ispat edebilirler.

ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TENKİSİ MÜMKÜN MÜDÜR?

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi bir ivazlı sözleşme niteliğinde olduğundan, kural olarak tenkisi istenemez. Ancak bakıp gözetme hususu gerçeği yansıtmadığı takdirde karşılıksız bir sözleşme ortaya çıkar. Bu durumda gizli bağış söz konusu olur ki, bu takdirde ölünceye kadar bakma sözleşmesinin TMK m.565/1/4 uyarınca tenkise tabi tutulması gerekecektir.

Başka bir deyişle mirasbırakanın yapmış olduğu bir ölünceye kadar bakma sözleşmesinde , bağışlama veya saklı payı ihlal etme amacıyla hareket etmesi durumunda, bakım borçlusuna devredilen malvarlığı için saklı paylı mirasçılar tarafından tenkis talebi söz konusu olabilir.

Sena Doymuş