Nişanlanma

Nişanlanma, evliliğin kurulmasından önceki aşamayı oluşturur. Herhangi bir şekli şart gerekli değildir. Tarafların herhangi bir yolla, sözle veya davranışla birbirlerine evlenmeyi vaat etmeleri nişanlanma ilişkisinin kurulması için yeterlidir. Nişanlanma iradesi açık olabileceği gibi örtülü de olabilir. Nişanlanma iradesinin açıklanması şahsa sıkı sıkıya bağlı olup, mutlaka nişanlanacak kişiler tarafından açıklanmış olması gerekir. Bu nedenle nişanlanma temsilci aracılığı ile yapılamaz. Ancak bir haberci vasıtasıyla yapılabilir. Bir şarta bağlı olarak da yapılabilmesi mümkündür. “Askerliği bitir öyle gel.” şeklindeki bir şart geçerlidir.

Kendine özgü bir aile hukuku sözleşmesi olarak nitelenebilecek olan nişanlanma TMK m .118 göre, “… evlenme vaadiyle olur”. Öyleyse nişanlanmanın, bir kadın ile bir erkeğin, ileride birbirleriyle evleneceklerine karşılıklı olarak vaat etmeleri şeklinde tanımlanması mümkündür. Nişanlanmanın kurucu unsurlarından ilki nişanlanacak kişilerin ayrı cinsten olması, ikincisi de bir erkekle bir kadının karşılıklı olarak evlenme vaadinde bulunmasıdır.

Nişanlanmanın kurulabilmesi için, nişanlıların karşılıklı ve birbirlerine uygun irade beyanları (irade açıklamaları) gerekir. Nişanlanan tarafların iradeleri, muvazaalı olmamalı, hata (yanılma), hile (aldatma), tehdit (korkutma) hallerinden biri bulunmamalıdır. Bu kurucu unsurların yanında nişanlanmanın geçerli olması için bazı koşulların varlığı aranmaktadır.

Medeni Kanunumuzda nişanlanma engellerinin neler olduğuna ilişkin düzenleme yoktur. Ne var ki ayırt etme gücünden yoksunluk ve kesin evlenme engellerinden birinin varlığı nişanlanma sözleşmesini geçersiz kılar. Tam ehliyetsizler nişanlanamazlar. Kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Ayırt etme gücünden yoksun küçükler şahsa sıkı sıkıya bağlı haklarını kullanabilirler. Ancak yasal temsilci izin vermedikçe mali sonuçlardan sorumlu tutulamazlar.

Aynı şekilde nişanlanma sözleşmesi ahkala ve adaba aykırı ise batıl sayılır. Nişanlanma taraflara sadakat, yardım ve evlenme yükümlülüğü yükler. Buna karşın tanıklıktan kaçınma hakkı, mal rejimi sözleşmesi yapma hakkı, nişanlının öldürülmesi halinde öldüren kişiden “destekten yoksun kalma tazminatı” isteme hakkı, nişanlının bir haksız fiil sonucunda ölümü halinde, ölümden sorumlu olan kişiye karşı manevi tazminat davası açma hakkına imkan verir. Nişanlanma kendiliğinden sona erebileceği gibi, evlenme, ölüm, imkansızlık, bozucu şartın gerçekleşmesi, karşılıklı anlaşma ile sona erdirme, nişanlılıktan tek yanlı dönme (nişanı bozma), irade bozukluğu halleri ve nişanlılardan birinin tekrar nişanlanması halleri de sona erme sebepleridir.