Maddi ve manevi tazminat davası açma süresi

TAZMİNAT DAVASI NEDİR ?

İLK OLARAK TAZMİNAT DAVASININ KAVRAMINA BAKALIM

Genel olarak haksız fiil ve sözleşmeye aykırılık nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararların zarar veren tarafından tazmini amacıyla açılan davalardır. Ancak bununla sınırlı olmayıp birbirinden farklı birçok hukuki gerekçeye dayalı olarak açılabilir.

Maddi tazminat Davası : Hukuka aykırı ve sözleşmeye aykırılık nedeni ile zarara uğrayanın mal varlığında meydana gelen eksilme ve elde edilmesi umulan kar kaybının giderilmesi amacıyla açılan dava türüdür.

Manevi tazminat davası: Hukuka aykırı eylem ve işlemler ile sözleşmeye aykırılık nedeni ile kişilik hakları ihlal edilen kişilerin manevi dünyalarında yaşadıkları elem, keder , ruhsal çöküntünün karşılığı olarak açılan davadır.

İki dava genellikle birlikte açılır. Tazminat davaları çeşitli nedenlere dayanabilir. Boşanmadan kaynaklı zararlar, Trafik kazası nedeniyle uğranılan zararlar, işten çıkarma, iş akdine aykırılık nedeniyle oluşan zararlar gibi daha birçok haksız fiil ve sözleşmeye aykırılık gibi sebebe dayanılabilir.

Maddi zarar iki çeşittir: 1- Fiili zarar: malvarlığındaki azalmayı ifade eder

Yoksun kalınan kar: Haksız fiil olmasaydı mal varlığında meydana geleceği düşünülen çoğalmayı ifade eder.

Haksız fiil sonucu zarar gören kişinin mal varlığında azalma olabileceği gibi bir artış da söz konusu olabilir. Bu durumda zarar mal varlığında meydana gelen çoğalmanın zarar miktarından mahsup edilmesi ile bulunur. Maddi ve manevi tazminat davalarını haksız fiil ve sözleşmeye aykırılık nedeni ile zarar gören kişi ve bu kişi ölmüş ise yakınları tarafından açılabilir. Bu dava fiil ya da işlemi ile zarara neden olan gerçek veya tüzel kişiye karşı açılır. Haksız fiillerde doğrudan haksız eylemi yapanın yanında tehlike sorumluluğu kapsamında başka kişilerinde tazminat sorumlulukları olabilir.

Örneğin trafik kazalarında aracın şoförü , işleteni, sahibi ile birlikte sigorta şirketine karşı birlikte dava açılabilir.

Maddi ve manevi tazminat davası açma süresi:

Tazminat Davalarının büyük bir kısmı haksız fiilen kaynaklanır. Burda dava zamanaşımı fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 2 yıldır. Fiill ve failin bilinmemesi durumunda ise 10 yıllık uzun zamanaşımı öngörülmüştür. Ancak fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve ceza davası zamanaşımı daha uzunsa ceza zamanaşımı uygulanır.

Sözleşmeden kaynaklı tazminat davalarında zamanaşımı 10 yıldır.

Bunlar Borçlar kanununda düzenlenen genel zamanaşımı süreleri olup özel kanunlarda farklı süreler öngörülmüş olabilir.

Örneğin Boşanma davalarında maddi ve manevi tazminat en geç kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Uygulamada genellikle boşanma davası ile birlikte açılmaktadır ki kanaatimizce hak kayıplarının meydana gelmemesi açısında doğru olan da budur.

Tazminat davalarında zarar belirlenirken somut olayın özelliklerine göre bir değerlendirme yapılması gerekir. Hakim zarara uğrayana ödenmesi gereken parasal miktarı belirlerken durumun gereğini, kusurun ağırlığını ve özellikle boşanma davası gibi bazı davalarda tarafların ekonomik durumunu ve olayın özelliklerinden kaynaklanan birçok nedeni birlikte değerlendirerek miktar ve ödeme şekline karar verir.