İşsizlik Maaşından Yararlanma Şartları Nelerdir ? Nasıl Hesaplanır?

 

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda işsizlik Sigortasına hak kazanma şartları ve alınabilecek miktarlar düzenlenmiştir. Kanunun 49. Maddesinde de belirtildiği üzere işsizlik sigorta primi, prime esas aylık brüt kazancın %1 i sigortalı % 2 si işveren ve %1 Devlet Payı olarak alınır. Ancak isteğe bağlı sigortalılardan devlet payı alınmamakta sadece % 1 Sigortalı %2 oranında ise işveren tarafından ödenmektedir.
İşsizlik maaşından yararlanabilmek için genel olarak 3 şart bulunması gerekmektedir. Bunların ilki;
Hizmet Akdi sona ermesinden önceki son 120 gün içinde sürekli olmak üzere son üç yılda toplam en az 600 gün İşsizlik Sigortası primi ödenmiş olması gerekmektedir. 

Bu maddeye göre hizmet akdi sona erdirilen veya haklı nedenle iş akdini sona erdirmek zorunda kalan işçi hizmet akdi sona ermeden önce 4 ay kesintisiz ve sürekli olarak çalışması gerekmektedir. Aynı maddede sayılan bir diğer şart ise hizmet akdi sona ermesinden önceki son 3 yıl içerisinde en az 600 gün İşsizlik Sigortası Primi ödenmesi gerekmektedir. Hizmet akdi sona eren işçinin son 3 yılda kaç gün prim ödediğinin önemi alacağı maaşın kaç ay süreyle alacağının belirlenmesinde kendisini göstermektedir.

Hizmet Akdinin sona erdirilmesinde Kendi İstek ve Kusuru bulunmamalıdır. 

İşsizlik sigortasına hak kazanabilmek için işçinin kusuru bulunmamalıdır. İşveren İş Kanununun 25. Maddesi gereğince iş akdini sona erdirebilecek nedenleri var ise işçi işsizlik maaşı almaya hak kazanamayacaktır. Bunun yanında işçi herhangi bir neden ileri sürmeden veya herhangi bir Haklı nedeni bulunmadan iş akdini sona erdirirse (İstifa) işçinin işsizlik aylığı almaya hak kazanamayacaktır. İşverenin herhangi bir neden belirtmeksizin iş akdini sona erdirmesi (kovması) halinde ve işçinin haklı nedenle iş akdini sona erdirmek zorunda kalması halinde İşsizlik maaşı ödenmektedir. Ancak uygulamada işçinin haklı nedenle feshi halinde işsizlik aylığı alabilmesinde sorunlar bulunmaktadır. İşverenin iş akdini sona erdirirken herhangi bir neden bildirmeden feshetmesi halinde işten ayrılış bildirgesinde de bu durumu bu şekilde bildirmiş ise işçi kuruma süresinde müracaat ederek işsizlik maaşını alırken işçi haklı nedenle iş akdini sona erdirmiş ise haklı nedenin varlığı çoğu zaman ilgili kurumca kabul edilmeyip iş akdinin haklı nedenle sona erdirildiğine dair mahkeme ilamı istenmektedir.

Hizmet Akdinin sona ermesinden itibaren 30 gün içerisinde kuruma başvurması gerekmektedir. 

Her iki şartı sağlayan işçi şahsen kuruma başvurarak yeni bir işte çalışmaya hazır olduklarını belirterek İşsizlik aylığına başvurabilirler. 30 günlük süre Hak düşürücü süre kapsamında değildir. Yani hizmet akdi sona erdikten sonra da 30 gün geçmiş ise işçi yine de ilgili Kurum olan İŞKUR a başvuru yapabilir. Ancak 30 günü geçen her gün için alacağı ödenek de düşecektir. Örneğin işçi iş akdi sona erdikten 45 gün sonra İşkur’a başvurmuş ise alması gereken ödenekten 15 gün eksik ödenek alacak anlamına gelmektedir.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ NASIL HESAPLANIR?
İşsizlik ödeneğinin nasıl hesaplanacağı konusunda işçinin son 4 aylık brüt maaşının ve son 3 yılda ödediği işsizlik priminin bilinmesi gerekmektedir. İşçi son 3 yılda 600 günden az prim ödemiş ise İşsizlik Ödeneğine hak kazanamayacağını ifade etmiştik. İşçinin son 3 yılda 600 gün Prim ödemesi var ise işçiye 180 gün(6 Ay) boyunca işsizlik ödeneği ödenecektir. 900 gün var ise işçiye 240 gün (8 Ay) boyunca işsizlik ödeneği şayet 1080 gün yani son 3 yılın tamamında çalışmış ise işçiye 300 gün (10 Ay) boyunca işsizlik ödeneği ödenecektir.

Ödenecek Miktar ise işçinin son 4 aylık kesintisiz çalışmasındaki brüt maaşının ortalamasının alınması suretiyle hesaplanmaktadır. İşçinin son 4 aylık brüt maaşının ortalamasının %40 ı işçiye işsizlik ödeneği olarak ödenmektedir. İşsizlik ödeneğinde yapılan ödemeden yapılan tek kesinti Damga vergisi olup bu oran günümüzde %0.759 olup sadece bu oran kesilmektedir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta işçinin maaşı ne kadar yüksek olursa olsun alabileceği işsizlik ödeneği aylık asgari ücretin %80’ini geçememektedir.