Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Karşı Dava

Karşı Dava

Karşı dava, açılmış ve görülmekte olan bir davanın davalısının, aynı mahkemede, davacıya karşı açtığı dava olarak tanımlanır. Açılmış ve görülmekte olan bir davada, davalının aynı mahkemede, davacıya karşı açtığı davaya, karşı dava denir.Karşı dava uygulama ve doktrinde; karşılık dava, mukabil dava, davayı mütekabile gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır.

Karşı dava Hukuk Muhakameleri Kanunun 132-135’inci maddelerinde düzenlenmiştir.

Karşı davanın usule ilişkin koşulları;

1-) Asıl davanın derdest olması,

Asıl davanın derdest olmasından anlaşılan, esas dava hakkında herhangi bir karar verilmemiş olmasıdır. Herhangi bir kararın verilmiş olması halinde karşı dava açma imkanı ortadan kalkacak, başvurucu dilerse müstakil bir dava açması gerekecektir.

2-) İki davanın aynı yargılama usulüne tabi olması,

Düzenleme ile hem asıl davanın hem de karşı davanın aynı mahkemenin görev alanına girmesi gerekliliği düzenlenmiştir. Buna göre örneğin idari yargı görev alanına giren bir dava konusunun karşı dava ile adli yargı mahkemelerinde ileri sürülmesine imkan bulunmamaktadır.

3-) Karşı davanın esasa cevap süresi içerisinde açılması gerekir.

Esasa cevap süresi, yazılı yargılama usulünde ve basit yargılama usulünde, kural olarak dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır. Cevap süresinin mahkeme tarafından uzatıldığı hallerde de, ek süre içerisinde karşı dava açılması mümkündür (HMK m. 127).

Karşı davanın esasa ilişkin koşulları;

1-) Asıl dava ile karşı dava arasında ilişki bulunması,

Karşı davada ileri sürülecek olan talep ile asıl davada ileri sürülen talep arasında takas veya mahsup ilişkisinin bulunması yahut bu davalar arasında bağlantının mevcut olması şarttır. (HMK Madde 132)

2-) Asıl dava ile karşı dava arasında takas yada mahsup ilişkisi olması,

Takas değişim sureti ile ödeşme, hesaplaşma anlamında iken, mahsup tenzilat sureti ile ödeşme demektir. Birbirine yakın olan ve uygulamada birbirinin yerine bile kullanılan bu iki kavram arasındaki temel fark takasta değişim, mahsupta ise tenzilat sureti ile bir hesaplaşma imkanı sağlamalarıdır. Takas”ın sözlükteki karşılığı, “ödeşme, hesaplaşma, mahsuplaşma, sayışma” iken; “mahsub” ise “hesabedilmiş, hesaba dâhil edilmiş, avans kapatma” gibi anlamlara gelmektedir. Ansiklopedik lügatlerde dahi bu kavramların birbirine çok yakın addedilebilecek şekilde anlamlarının verilmesi aslında karıştırılmaya ne kadar müsait olduklarını da gözler önüne sermektedir.

Takas Türk Borçlar Kanunu’n 139 ila 145’inci maddelerinde düzenlenmiştir. Mahsup ile ilgili kanuni açıklayıcı kanuni bir düzenleme bulunmamakla birlikte mahsup kavramının geçtiği kanuni düzenlemeler bulunmaktadır.

Ancak, doktrinde ve Yargıtay’ın müstakar içtihatlarında haklı olarak belirtildiği gibi, takas veya mahsup talepleri için ayrı bir dava açılmasına gerek yoktur. Davalının cevap dilekçesinde takas yada mahsup talebi var ise bunun karşı dava olarak anlaşılması ve yorumlanması gerekmektedir.