Eski Hale Getirme

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 s.) Genel Hükümler başlıklı Birinci Kısmın Altıncı Bölümünün İkinci Ayrımı “Eski Hale Getirme” müessesesini düzenlemektedir. HUMK dönemindeki hükümlere önemli değişiklikler getiren eski hale getirmeye ilişkin hükümler, 95 ile 101. maddeler arasında sıralanmıştır.

Eski hale getirme (eski hale iade, hali sabıka irca), kanunda belirtilen veya hakimin belirlediği kesin sürede elde olmayan sebeplerle bir işlemi yapamayan kimseye, o işleri yapma hakkının tanınmasıdır. Bu kapsamda eski hale getirme, usul hukukuna ilişkin bir yol olup, usul hukuku dışındaki alanlarda kural olarak eski hale getirme talebinin etkisi olmayacaktır.

KOŞULLARI

Yukarıda da belirttiğim üzere, hukuk sistemimiz bir takım koşulların mevcudiyeti halinde usul işlemlerini süresi içerisinde yapmayan yargılama subjelerinin, söz konusu işlemleri yapabilmesine imkan sağlamaktadır. Sağlanan bu imkan neticesinde, tarafların elde olmayan sebeplerle gerçekleştiremedikleri usuli işlemler sebebiyle mağduriyetlerinin doğması engellenmiş, bireylerin hukuken güvence altına alınan hakları güçlendirilmiştir.

• Elde Olmayan Sebeplerle Sürenin Kaçırılmış Olması
  Tarafın eski hale getirme talebinde bulunabilmesi için HMK 95. maddesinde de belirtildiği üzere, öncelikle talebe esas teşkil eden usul işleminin elde olmayan sebeplerle gerçekleştirilememesi gerekmektedir. Burada ifade edilen ”elde olmayan sebepler” kavramı subjektif olarak değerlendirilmelidir.
  Yasal Temsilci yahut avukat ile takip edilen dosyalarda, eski hale getirme nedenine yasal temsilci veya avukat da dayanabilecektir.
• Başka Yasal Yola Başvuru İmkanının Olmaması
  HMK 95. maddesinde belirtildiği üzere süresinde yapılamayan işlemle ulaşılmak istenen aynı sonuca, eski hale getirme dışında, başka bir hukuki yoldan ulaşılabiliyorsa, eski hale getirme talebinde bulunulamaz.
• Başvuru Süresi İçerisinde Yapılmalıdır
  HMK 96. maddesi hükmünce eski hale getirme istemi, engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içerisinde yapılmalıdır.
  İlk derece ve istinaf yargılamalarında, en geç nihai karar verilinceye kadar eski hale getirme isteminde bulunmak mümkündür.

 

BAŞVURU USULÜ

Eski hale getirme istemi, süresinde yapılamayan usul işlemini incelemeye yetkili merciye dilekçe ile yapılır.

Eski hale getirme istemi, yargılamanın ertelenmesini gerektirmez ve hükmün icrasına engel olmaz. Buna karşın istemi inceleyen mahkeme, istemi haklı görmesi halinde, teminat gösterilmek koşuluyla yargılamanın ertelenmesine yahut hükmün icrasının geri bırakılmasına karar verebilir.
Mahkeme gerektiği hallerde teminat gösterilmeksizin yargılamanın ertelenmesine yahut hükmün icrasının geri bırakılmasına da karar verebilir.

Eski hale getirme talebinde; tam ispat aranmaz, yaklaşık ispat yeterlidir. Mahkeme, eski hale getirme isteminin kabulü halinde, hangi işlemlerin geçersiz hale geldiğini kararında belirtir. Bununla birlikte, ıslah  ile geçersiz kılınamayan işlemler, eski hale getirme isteminden de etkilenmez.

Süresinde gerçekleştirilemeyen usul işleminin, eski hale getirme isteminde bulunabilmek için öngörülen iki haftalık süre içerisinde yapılması zorunludur.

Eski hale getirme istemi nedeniyle ortaya çıkan giderler, istemde bulunan tarafa yükletilir.