EMEKLİ OLMANIN DİĞER YOLLARI

Emekli olmanın diğer yolları

Normal süresi dışında da emekli olmak mümkündür. Bunun için 4A, 4B veya 4C olarak tanımlanan sigorta kapsamında çalışıyor olmak gerekir. Emeklilik yaşı; ilk sigortalı ya da Bağ-Kur’lu olunan tarihe, yaşa ve prim gün sayısına göre değişir. Bununla birlikte sigortalılara bazı özel durumlarda emekli olma hakkı tanınmıştır. Normal süresi dışında emekli olmak için aşağıdaki şartlardan birini yerine getirmiş olmak gerekir.

• Askerlik borçlanması

Askerlik borçlanması erkeklere sene kazandıran bir sistemdir. Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce askerlik görevlerini tamamlayanlar askerde geçirdikleri süre kadar prim borçlanması yaparak emekliliklerini öne çekebilirler. Askerlik borçlanması yapmak isteyenler e-devlet üzerinden askerlik borçlanması başvurusu yapabilirler. Askere gitmeden önce sigortalı bir işte çalışanlara ise bu form sene kazandırmaz, sadece eksik prim gününü tamamlamak için askerlik borçlanması yapabilirler.

• Doğum borçlanması

Kadınlar için doğum borçlanması yapabilmenin şartı doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olmaktır. Sistemin amacı doğum nedeniyle iş hayatından uzak kalan kadınların bu dönemde ödenmeyen primlerini ödeyerek çalışmış sayılmalarını sağlamaktır. Kadınların sigortalı olduktan sonra doğum yapmış olmaları doğum borçlanması yaparak emekli olmaları için yeterlidir. Kadınların sahip olduğu çocuk sayısı emeklilik süresini belirler. Doğum borçlanması 1 çocuk için 720 gündür. Gün sayısı çocuk sayısıyla doğru orantılı olarak artar. 2 çocuğu olanlar 1440 gün borçlanabilirken sigortalı olduktan sonra 3 çocuk doğuran kadınlar 2160 gün borçlanmak kaydıyla emekliliklerini 6 yıl gibi bir süre öne çekebilirler.

• Engelli çocuk borçlanması

Engelli çocuğu olan kadınlara da emeklilik hakkı tanınmıştır. Bakıma muhtaç engelli çocuğu olan anneler, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra, ödedikleri primin dörtte biri kadarı emeklilik yaşlarından düşülerek emekli olmaya hak kazanırlar.

• Malulen emeklilik

Malulen emeklilik sigortalı çalışanlar için geçerli bir emeklilik şeklidir. Çalışırken %60 oranında iş kaybı yaşayanlar sağlık raporu alarak malulen emekli olabilirler. Malulen emekli olmak için gerekli sigortalı çalışma süresi 10 yıldır. Bununla birlikte çalışanın 1800 gün prim ödemesi yapmış olması gerekir. Maluliyet şartlarını yerine getirenler malulen emeklilik başvuru formu e-devlet üzerinden temin edilebilir. Bunun yanı sıra durum tespiti malulen emeklilik başvurusu yapanın bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğünün ilgili servislerine dilekçe ile başvuru yapması gerekir. Başvuru sonrası sevk edildikleri hastaneden %60 ve üzeri sağlık kurulu raporu temin ederek malulen emekli olmaya hak kazanırlar. Durum sorgulamasını ise e-devlet üzerinden malulen emeklilik sorgulama şeklinde yapabilirler.

• Tehlikeli işlerde çalışanlarda emeklilik

Bazı iş kollarının fiziki ya da psikolojik şartlarının çalışanlar üzerindeki olumsuz etkileri dikkate alınarak oluşturulmuş bir sistemdir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda belirtilen iş kollarında çalışanlar için “yıpranma payı” söz konusudur. Çalışanlar bu kapsamda ek hizmet ücreti aldıkları gibi emekli olmaya da hak kazanırlar. Yıpranma payı hesaplaması çalışılan iş koluna göre 60 ila 180 gün ek prim gün sayısı olarak hesaplanır. SSK’lı çalışanların yıpranma payı alarak emekli olabilmeleri için kurşun, arsenik, cam, çimento gibi tehlikeli kapsamına giren iş kollularından birinde en az 3600 gün çalışmış olmaları gerekir .

• Engelli emeklilik

Engelli emeklilik için sigortalı çalışanın en az %40 oranında çalışma engeli olması gerekir. En az %40 oranında engel oranı olanlar engelli emeklilik başvurusu yapabilirler. Engelli emekli rapor oranı hafif, orta ağır olmak üzere 3 farklı duruma göre hesaplanır. 2008 sonrası engelli emekli hesaplaması şöyledir.;
Hafif düzeyde çalışma gücü kaybı %40 ile %49 arası orandır ki bu oranlarla emekli olmak için 18 yıl çalışmış olmak ve 4100 ile 4680 gün prim ödemiş olmak gerekir. Orta düzeyde çalışma gücü kaybı %50-%59 arasıdır. İkinci kademeden emekli olmak için 16 yıl sigortalı olarak çalışmış ve 3700 ile 4320 gün prim ödemiş olmak gerekir. Ağır çalışma gücü kaybı olarak anılan %60 ve üzeri oran üzerinden engelli emekli olmak için ise 15 yıl ve 3700 ile 3960 arası prim günü yeterlidir. Prim sayısı sigortalı olarak çalışmaya başlanan yıla göre değişir. Bağkur emeklilik başvuru formu doldurarak Bağ-Kur üzerinden engelli emekli olacakların sigorta girişleri dikkate alınmaz. Sadece beklenilen yılı doldurmaları yeterlidir. Bağ_Kur’lu çalışanlar sigortalı çalışanlarla aynı yılda emekli olurken emekli olmak için derecenin en yüksek prim sayısına ulaşmış olmaları beklenir. SGK il müdürlükleri üzerinden doldurulacak engelli emeklilik başvuru formu engelli emekli olmanın ilk adımı olacaktır.