Ehliyet Kavramı ve Sınırlı Ehliyetliler, Sınırlı Ehliyetsizler ve Tam Ehliyetsizler Arasındaki Farklar

Kanuna göre sınırlı ehliyetli, sınırlı ehliyetsiz ve tam ehliyetsiz kavramı nedir? Bu kavramlar kimler için kullanılır?

Sınırlı Ehliyetli Kişiler

Sınırlı ehliyetli olarak tabir edilen kişiler esas olarak “ayırt etme gücüne sahip ergin ve kısıtlı olmayan” kişilerdir.Bu kişiler ya kendisine yasal danışman atanmış ya da evli kişilerdir.

Kendisine yasal danışman atanmış kişiler aşağıdaki işlemleri yasal danışman izni ya da onayına bağlı olarak yapabilmektedir;

-Bir konuyla ilgili dava açmak, Ana parayı almak, Kefil olmak, Bağış yapmak, Ödünç almak, Taşınmaz alım satımı ve ayni hak tesis etmek, Olağanın dışında yapı işleri yapmak, Kambiyo taahhüdünde bulunmak, Sulh olmak gibi…

Yukarıda sayılan ve benzer işlemler yasal danışmanın onayı gerçekleşene kadar, sınırlı ehliyetli kişi için askıda ancak karşı taraf için bağlayıcıdır.Yani yasal danışman söz konusu işlemlere onay verirse geçerlidir,onay vermezse geçersizdir.

Bir diğer husus ise evli kişilerin sınırlı ehliyetli sayılması durumudur.

Evli kişilerin sınırlı ehliyetli olup olmadıkları hususu doktrinde her ne kadar tartışmalı olsa da medeni kanunda evli kişilerin sınırlı ehliyetliler arasında yer almamaktadırlar. Ancak bu bağlamda sınırlı sayılmalarını gerektiren sebepler ve söz konusu işlemler aşağıdaki gibidir:

Evli kişiler eşinin onayı olmadan, Aile konutunu satma ve kiralama ve kefil olma işlemlerini gerçekleştiremeyecekleri için sınırlı ehliyetliler arasında sayılmaktadır.

Sınırlı Ehliyetsiz Kişiler

Sınırlı ehliyetsiz kişiler, ayırt etme gücüne sahip ancak ya küçük ya da kısıtlı olan bireylerdir.

Bu kişilerin de tek başlarına yapabilecekleri işlemler aşağıda sıralanmıştır:

1. Kendilerini borç altına sokmayan tek taraflı kazandırıcı işlemler (bağış kabul etme gibi). (Ancak örneğin kabul edilen  hediye sınırlı ehliyetsiz kişinin eğitimini engelleyecek veya hayati tehlike oluşturacak nitelikte ise velisi ya da vasisi söz konusu hediyeyi kabul etmeyebilir.)

2. 15 yaşını doldurmak şartıyla vasiyetname yapma

3. Yönetimi meslek,sanat,eğitim sebebiyle kendilerine bırakılmış işler.(Şehir dışında okumak için giden 17 yaşındaki kişinin ihtiyaçları doğrultusunda alışveriş yapma, yurt kiralama gibi işlemler.)

4. Şahsa sıkı sıkıya bağlı işlemler.(Nişanı bozma ,soy bağının reddi ,babalık davası açma gibi ki genellikle bu tarz işlemler bozucu niteliktedir.) işlemleri kimsenin izni yada onayı olmadan yapabilirler.

Veli yada vasinin izni ve onayıyla yapabilecekleri işlemler;

-Kendilerini borç altına sokan işlemler (alım-satım gibi,kira gibi,ödünç,rehin gibi işlemleri yapabilirler.

-Şahsa sıkı sıkıya bağlı işlemlerin bir kısmı.Bunlar genel olarak kurucu işlemlerdir evlenme,nişanlanma,evlilik dışı doğan çocuğu tanıma,ad değiştirme gibi işlemleri ise veli yada vasilerinin izni ile yapabilirler.

Hiç yapamayacakları (yasak) işlemler;

-Bağış yapma, Kefil olma,Rekabet yasağı taahhüdünde bulunma

-Vakıf kurma, Kooperatif kurma

Bu işlemlerden birini eğer yapmışlarsa bu işlem kesin hükümsüzdür.Eğer veli yada vasi izni ile yapılması gereken bir işlemi tek başlarına yapmışlar ise tek taraflı bağlamazlık ile sakattır.

Tam Ehliyetsiz Kişiler

Bu kişilerin ayırt etme güçleri yoktur.Bu kişiler hukuki hiçbir işlem yapamazlar.Tam ehliyetsiz kişilerin bu bağlamda  yaptıkları işlemler kesin hükümsüzdür.