Denetimli Serbestlik Şartları ve Denetimli Serbestliğe Uymama

Denetimli Serbestlik Şartları
Denetimli serbestlik yasasından faydalanabilmek için belli şartların haiz olması gerekmektedir. Yani cezaevinde bulunan her hükümlü bu yasadan doğrudan yararlanamaz. Denetimli serbestlik uygulama koşulları suçun niteliğine (açık cezaevine geçiş bakımından), cezanın miktarına ve hükümlünün kişiliğine göre farklılık gösterir.

Hükümlünün denetimli serbestlik uygulamasından yararlanabilmesi için bazı şartları yerine getirmesi gerekir. Bu şartlar aşağıdaki şekilde sayılabilir;

Denetimli Serbestlik Yasasından Yararlanmak İsteyen Hükümlünün Son 6 Ayını Açık Cezaevinde Geçirmesi Şartı
Son 6 ayını cezaevinde geçirme şartı, 01.01.2016 tarihinde yürürlüğe giren 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun geçici 4. maddesi değişikliği gereği 31.12.2020 tarihine kadar uygulanmayacaktır. Yani 31.12.2020 tarihinden sonra denetimli serbestlik yasasından yararlanıp tahliye olmak isteyen hükümlülerin son 6 ayını açık cezaevinde geçirmiş olması gerekir (md.105/A-1). Ancak, 31.12.2020 tarihine kadar denetimli serbestlik yasasından faydalanmak için 6 ay açık cezaevine kalma şartı mevcut değildir. Yani şu anki mevcut uygulamada hükümlünün açık cezaevine geçiş hakkı elde etmiş olması yeterlidir.

Açık Cezaevine Ayrılma Şartları ise; Yeni yönetmeliğe göre toplam cezasının 1/10’unu kapalı cezaevinde geçiren ve koşullu salıverilmesine belli bir süre kalan kişi açık cezaevine ayrılma hakkı kazanmaktadır. Açık cezaevine ayrılma koşulları daha kolay hale getirildiğinden denetimli serbestlik yasasından yararlanmak da kolaylaşmıştır.

Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, kişi 31.12.2020 tarihinden sonra hükümlü olsa ve son 6 ayını açık cezaevinde geçirmese bile, açık cezaevine ayrılma şartlarını son 6 aydan beri taşımış ise bu hakkı kazanmış olduğundan denetimli serbestlik yasasından yararlanabilir. Yani hükümlü, kapalı cezaevinde olmasına rağmen kendi iradesi dışında, örneğin yer yokluğu nedeniyle, açık cezaevine gönderilememişse açık cezaevine ayrılma şartlarını taşıdığı için denetimli serbestlik yasasından yararlanabilir.

Hükümlünün İyi Halli Olması Şartı
Hükümlünün denetimli serbestlik yasasından yararlanabilmesi için “iyi halli” olması gerekir. Hükümlünün iyi halli olup olmadığı, cezaevi idaresi tarafından hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak karar verilir. Hükümlünün söz konusu rapora karşı ceza infaz hakimliğine itiraz hakkı da vardır.

Hükümlünün Denetimli Serbestlik Yasasından Yararlanma Talepli Dilekçe Vermesi
Denetimli serbestlik ancak talebi halinde uygulanabilir. Yani denetimli serbestlik yasası, kendiliğinden uygulanabilen bir yasa değildir. Hükümlü cezaevindeyken denetimli serbestlik yasasından yararlanmak istediğini beyan ederek talepte bulunur ise gerekli işlemler başlar. Hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanma İnfaz Hakimliği’ne bildirdiğinde, İnfaz Hakimliği bu taleple ilgili en kısa sürede karar vermek zorundadır.

Hükümlü, kendisi için belirlenen tedbirlere uymak zorundadır. Örneğin, kamuya yararlı bir işte çalışmasına karar verilmişse bu yükümlülüğü ihlal edemez. Bir bölgede veya konutta denetim altında olması kararlaştırılmışsa o bölge veya konuttan ayrılamaz.

Çocuk Hükümlülerde Denetimli Serbestlik Yasası Nasıl Uygulanır?
Çocuk cezaevinde hükümlü statüsü kazanarak çocuk eğitimevine gönderilen hükümlülerden eğitimine devam etmeyenler 18 yaşını bitirdiklerinde, eğitimine devam edenler 21 yaşını bitirdiklerinde suç türüne bakılmaksızın ve olan eğitime devam etmeyenler on sekiz yaşını bitirdiklerinde, eğitime devam edenler ise yirmi bir yaşını bitirdiklerinde suç türüne ve cezaevinde kaldığı süreye bakılmaksızın açık cezaevine gönderilir. Açık cezaevine geçen çocukların 18 yaşını doldurmadan önce işlediği diğer suçların cezaları da ne zaman kesinleşirse kesinleşsin açık cezaevinde infaz edilir.

Çocuk hükümlülerin denetimli serbestlik yasasından yararlanabilmesi için toplam cezalarının 1/5’ini çocuk eğitimevinde geçirmesi ve koşullu salıverilmesine 1 yıl kalması gerekir.

Denetimli Serbestliğe Uymama
Hükümlü denetimli serbestlik yasası ile getirilen kurallara uyacağını taahhüt ettiği için tahliye edilmektedir. Denetimli serbestliğe uymama halinde hükümlünün yararlandığı infaz şekli ortadan kalkar. Denetimli serbestlik uygulamasının ihlali halinde hükümlü tekrar cezaevine alınır.

Tahliye Olduktan 3 Gün İçinde Başvurma Şartının İhlali
Hükümlü tahliye olduktan sonra üç gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurarak hakkındaki tedbire uygun programa katılmaya başlamalıdır. Bu kurala uymadığı taktirde denetimli serbestlik yasasını ihlal etmiş sayılır. Denetimli serbestlik yasası ihlal edildiğinde hükümlü yararlandığı şartlı tahliye hakkını kaybederek tekrar cezaevine alınır.

Hükümlünün Denetimli Serbestlik Müdürlüğü Programına Uymamada Israr Etmesi
Hükümlü denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen programa devam etmek zorundadır. Hükümlünün müdürlüğün belirlediği “programa riayet etmemede ısrar etmesi” halinde yine denetimli serbestlik yasası ihlal edilmiş sayılır. Uygulamada belirlenen programa iki kez riayet edilmemesi “programa uymamada ısrar” olarak kabul edilmektedir.

Hükümlünün Denetimli Serbestlik Yasasından Yararlanma Talebinden Vazgeçmesi
Hükümlü, denetimli serbestlik yasasından faydalanarak tahliye olduktan sonra kendiliğinden de bu hakkından feragat edebilir. Hükümlü herhangi bir gerekçe göstermeden talepte bulunursa denetimli serbestlik kanunu nedeniyle yapılan uygulamaya son verilerek cezası cezaevinde infaz edilmeye devam edilir.