Ceza ve Hukuk Mahkemelerinde Gerekçeli Karar

Gerekçeli Karar Nedir?

Gerekçeli karar, ceza mahkemelerinde yargılama sonunda verdikleri karara iddianamede belirtilen hususları, vakıaları, delilleri, talepleri, sanık savunmalarını, müşteki şikayetlerini değerlendirerek ve sonuçta verdikleri hükmü hangi yasal sebeplere dayandırdıklarını gerekçelendirerek açıkladıkları, hukuk mahkemelerinde ise davacı ve davalı iddia ile taleplerini, verdikleri hükmü hangi yasal sebeplere dayandırdıklarını açıklayan ayrıntılı karardır.

Uygulamada genelde mahkemeler son celsede verdikleri kararın sevk maddesini kısa karar şeklinde duruşma tutanağına geçirerek açıklamaktadır. Gerekçeli kararı ise kısa karara aykırı olmamak kaydıyla kanunen belirlenen süre içinde yazarak ilgililere tebliğ etmektedir.

Anayasa m.141/3’e göre, mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılmak zorundadır. Yargıtay kararlarında ise gerekçe; hükmün dayanaklarının akla, hukuka ve maddi olaya uygun açıklaması şeklinde tanımlanmaktadır. Gerekçenin dosyadaki bilgi ve belgelerin yerinde değerlendirildiğini gösterir biçimde geçerli, yasal ve yeterli olması gerekir. Bu şekilde bir gerekçeye dayanılmadan karar verilmesi yasa koyucunun amacına uygun düşmeyecektir.

Hukuk Mahkemesinde Gerekçeli Karar Nedir?

HMK m. 297’ye göre hukuk mahkemelerinin görev alanına giren; tazminat, boşanma, miras, alacak gibi özel hukuk uyuşmazlıklarını içeren davaların sonucunda verilen kararlar gerekçeli yazılmak zorundadır. Yargıtay’a göre, gerekçeli kararda yazılması gereken zorunlu unsurlar şunlardır;

– İki tarafın iddia ve savunmalarının özeti,

– Anlaştıkları ve anlaşmadıkları hususlar,

– Çekişmeli konular hakkında toplanan deliller,

– Delillerin tartışılması,

– Ret ve üstün tutulma nedenleri,

–Sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç,

– Hukuki sebebin açıkça gösterilmesi zorunludur.

 

Ceza Mahkemesinde Gerekçeli Karar Nedir?

Ceza mahkemelerinin görev alanına giren yargılamalarda mahkumiyet hükmünün gerekçeli kararında olması gereken unsurlar CMK’nın 230. maddesinde yer almaktadır;

– İddia ve savunma, bunların dayandırıldığı ve mahkemece toplanan kanıtların neler olduğu,

– Kanıtların tartışılması, değerlendirilmesi ve reddedilen veya kanıtlama yönünden üstün tutulan ve kabul edilen kanıtlar ve nedenleri,

– Sanığın suç oluşturduğu kabul edilen eylemi, bunun yasal unsurları ve nitelendirmesi, uygulanacak kanun maddesi,

-Cezayı ağırlatan ve hafifleten nedenlerle, cezayı kaldıran yasal nedenlerin bulunup bulunmadığı, bunlara ilişkin istemlerin kabul veya reddiyle temel cezanın belirlenmesine ilişkin nedenler,

– Cezanın ertelenmesine, tedbirlerden birine çevrilmesine veya ek güvenlik tedbirinin uygulanmasına yönelik veya bu konulardaki istemlerin kabul veya reddine ilişkin dayanaklar gösterilecektir.

Ayrıca,  ceza davası sonucunda alınan kararlarda hüküm sonunda kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme imkanının bulunup bulunmadığının, başvurma imkanının varsa süresi, şekli ve merciinin açıkça gösterilmesi gerekir.

Gerekçeli Karar Yazıldı Ne Anlama Gelir?

Gerekçeli karar yazıldı ibaresi, davanın sonuçlandığını ve mahkeme tarafından verilen kararın gerekçeli olarak hazırlandığını ifade eder. Gerekçeli karar yazıldı ifadesini e-devlet üzerinde dosyanız hakkında yaptığınız sorgulamada görebilmeniz mümkündür. Bu ifadeyi gördüğünüzde yargılandığınız dosyanın sonuca ulaştığını ve karar verildiğini anlayabilirsiniz. Gerekçeli karar yazıldıktan sonra taraflara tebliğ edilecek olup kanun yollarına başvuru süresi gerekçeli kararın tebliğinden itibaren başlayacaktır.

Gerekçeli Karar Ne Zaman Yazılır?

Gerekçeli kararın ne zaman yazılacağı davanın hangi mahkemenin görev alanına girdiğine göre değişmektedir. Ceza mahkemelerinde görülen davalarda, hükmün verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde gerekçeli kararın hazırlanması gerekir. Hukuk mahkemelerinin görev alanına giren davalarda ise gerekçeli kararın hazırlanma süresi bir aydır. İdare ile vergi mahkemelerinde de yine bu süre bir ay olarak belirlenmiştir.

Gerekçeli Karar Ne Zaman Kesinleşir?

Gerekçeli kararın kesinleşmesi iki şekilde olmaktadır.

-Birincisi, gerekçeli karara karşı kanunda tanımlanan sürede kanun yoluna başvurulmaması halinde karar kesinleşir.

-ikincisi, gerekçeli karara karşı kanun yoluna başvurulması ve istinaf ve temyiz incelemesi yapan üst dereceli mahkemelerin de hükmü hukuka uygun bularak onaması halinde karar kesinleşir.