Ceza Davası Nedir? Ceza Davası Nasıl Açılır?

Ceza Davası Nedir?

Ceza davası, hakkında suç işlediğine dair yeterli şüphe bulunan kişinin yargılamasının yapılması adına savcılık tarafından bir iddianameyle açılan kamu davasıdır. Savcılık tarafından düzenlenen iddianamenin mahkemece kabul edilmesinden sonra ceza davası açılmış olur. Tüm ceza davaları kamu davasıdır. Ceza yargılamasında soruşturma ve kovuşturma evresi olmak üzere iki temel evre bulunmaktadır.

Bir suç işlendiğinin öğrenilmesinden, mahkemenin iddianameyi kabul kararına kadar olan evre soruşturma evresidir. Bu süreçte savcı suça ilişkin delilleri araştırarak kamu davası açmak için yeterli şüphenin bulunup bulunmadığını incelemektedir. Yeterli şüpheye ulaşılması halinde ise iddianame düzenlenerek mahkemeye sunulmaktadır. İddianamenin kabulüyle birlikte ise kovuşturma evresi başlamaktadır. Kovuşturma evresi olarak adlandırılan evre ise savcılıkça düzenlenen iddianamenin mahkemece kabulünden mahkeme hükmünün kesinleşmesine kadar sürmektedir. Bu süreçte ceza davası yargılaması yapılmaktadır.

Ceza Davalarına Bakmakla Görevli Mahkemeler Hangileridir?

Ceza davalarında görevli mahkemeler şu şekilde listelenmektedir:

• Ağır Ceza Mahkemesi
• Asliye Ceza Mahkemesi
• Çocuk Mahkemesi
• Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi
• Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi

Asliye Ceza Mahkemesi, ceza davalarına bakmakla görevli genel mahkemedir. Diğer mahkemelerin görev alanına girmeyen davalarda asliye ceza mahkemesi yargılama yapmaya görevlidir.

Ağır Ceza Mahkemesinin Görevli Olduğu Ceza Davaları

Ağır ceza mahkemesi, ilk derece ceza yargılamasında görevli bir mahkemedir. 5235 sayılı “Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun” un 12. maddesinde görev alanı belirlenmiştir. İlgi madde gereğince görevli olduğu alanlar şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Yağma suçu
• İrtikap suçu
• Resmi belgede sahtecilik suçu
• Nitelikli dolandırıcılık suçu
• Hileli iflas suçu
• Kasten adam öldürme suçu
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu
• İrtikap suçu
• Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçu
• Zimmet suçu
• Rüşvet suçu
• Anayasal düzene ilişkin suçlar suçu
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamına giren suçlar
• Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçlar

Asliye Ceza Mahkemesinin Görevli Olduğu Ceza Davaları

Asliye ceza mahkemesi görevi aynı kanunun 11. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde şu şekildedir: “Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.” Buna göre Asliye Ceza Mahkemelerinin bakmakla görevli olduğu suçlar şu şekilde örneklendirilebilmektedir:

• Kasten yaralama
• Taksirle yaralama
• Cinsel taciz suçu
• Tehdit suçu
• Şantaj suçu
• Hakaret suçu
• Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu
• Kişisel verilen kaydedilmesi suçu
• Mala zarar verme suçu
• Karşılıksız yararlanma suçu
• Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
• Hırsızlık suçu
• Parada sahtecilik suçu
• Cumhurbaşkanına hakaret suçu

Bu suçlar örneklendirme olarak sayılmıştır. Ağır Ceza Mahkemesi ve Sulh Ceza Hakimliğinin görev alanına girmeyen tüm suçlarda Asliye Ceza Mahkemesi görevlendirilmiştir.

Ceza Davası Nasıl Açılır?

Ceza davası açılması sürecinde öncelikle savcı iddianame düzenleyerek mahkemeye sunmaktadır. Mahkeme bu iddianameyi kabul ettikten sonra ise ceza davası açılmaktadır. Mahkemenin iddianameyi kabul etme aşamasında üzerinde durduğu noktalar şunlardır:

• CMK m. 170’de açıkça gösterilen iddianamede bulunması gereken şartların varlığı
• Suçun sübutuna etki edecek mutlak delillerin bulunup bulunmadığı
• Suçun uzlaşma veya ön ödeme kapsamında bulunan suçlardan olup olmadığı

Bu koşulların eksikliği halinde iddianame savcılığa iade edilmektedir. Eksiklik olmaması halinde ise iddianame kabul edilmektedir. yargılamayı yapmakla görevli mahkemece iddianamenin değerlendirilmesi aşamasında suçun hukuki değerlendirilmesi yapılmamaktadır. Örneğin ağır ceza mahkemesine hitaben verilen uyuşturucu madde imal ve ticareti suçlamasıyla düzenlenen bir iddianamede mahkemece suçun uyuşturucu madde kullanma olduğu gerekçesiyle iddianameyi iade etme durumu söz konusu değildir. Yukarıda belirtilen nedenlerin bulunmaması durumunda mahkemece iddianame kabul edilerek yargılama yapılmalıdır.

Ceza Davasında Yer Alan Kişiler

Ceza davası tarafları, iddia ve savunma tarafları olarak belirlenmiştir. Bu tarafların karşı karşıya geldiğini tam olarak söylemek mümkün değildir. Çünkü iddia makamı esasında savcıdır. Savcı, soruşturma evresinde şüpheli veya sanığın yalnızca aleyhine değil lehine olan delilleri de toplamaktadır. Savunma makamında ise sanık veya şüpheli ve müdafileri bulunmaktadır. Ceza davasında karşılaşılabilecek bazı önemli terimler ise şu şekildedir:

• Mağdur: Mağdur suçtan zarar gören kişidir. Suçun olumsuz etkilerini bizzat mağdur yaşamaktadır.
• Suçtan Zarar Gören: Zarar gören kişi, hak ve menfaatleri zarar gören kişidir.

Bu iki kavramın karşıladığı kişiler çoğunlukla çakışmakla birlikte ayrı kişiler de olabilmektedir. Örneği bir adam öldürme suçunda, mağdur ölen kişi yani maktuldur. Suçtan zarar gören kişi ise ölen kişinin yakınlarıdır.

• Şikayetçi: Suçlar şikayete bağlı olan veya olmayan suçlar şeklinde ayrılabilmektedir. Şikayete bağlı suçlarda cezalandırma için şikayet gerekmektedir. Yani savcılık resen harekete geçmemektedir. İşte bu suçlarda şikayette bulunan kişiye şikayetçi denilmektedir. Bu kişilere uygulamada müşteki denilmektedir.
• Katılan: Kamu davalarında yukarıda da bahsetmiş olduğumuz gibi savcılıkça yeterli şüpheye ulaşması durumunda iddianame hazırlamaktadır. Bu davalara mağdur veya zarar gören iddia makamında katılan sıfatıyla yargılamaya katılabilmektedir. Katılma sonucunda mahkemece verilen hüküm aleyhine kanun yoluna başvurulabilir.