Çek Nedir? Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları Nelerdir?

Çek Nedir?

Çek, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun TTK üçüncü kitabı ile 5941 sayılı Çek Kanunu ve bu kanun uyarınca çıkarılan tebliğlerle düzenlenen bir kıymetli evraktır. Çek, ticari hayatın ihtiyaçlarına cevap verebilmek ve aynı zamanda nakit para taşımanın çeşitli zorluklarını aşmak için kullanılan kambiyo senetlerinin bir türüdür.

Çekin ödeme aracı olması keşideci ve hamil nezdinde çeşitli faydalar sağlamaktadır. Her şeyden önce çekle yapılan ödeme nakitle yapılan ödemeye göre ivediliğe ve kesinliğe sahiptir. Yine, çekle yapılan ödemeler ispat açısından da kolaylık sağlamaktadır.

Çekin zorunlu unsurlardan birinin dahi eksikliği senedi geçersiz kılmakta ve bu şekilde ilgililerin menfaati korunmaya çalışılmaktadır. Ancak kanun koyucu bu katı tutumunun yanında bazı şekil şartlarının bulunmamasına rağmen senedi geçerli saymaya devam etmiştir.

Çekte Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar Nelerdir?

1) Çek Kelimesi

2) Belirli Bir Bedelin Ödenmesi İçin Kayıtsız ve Şartsız Havale

3) Muhatap

4) Karekodlu Çek ve Seri Numarası

5) Düzenlenme Tarihi

6) Düzenleyenin İmzası

7) Düzenleme Yeri

8) Ödeme Yeri

Çekin Ödenmemesi:

Çek hamili, çek bedelini elde etmek için, çeki ibraz süreleri içerisinde ödenmek üzere muhatap bankaya ibraz etmelidir. Bu husus ÇK’nın ilgili maddesinde şöyle düzenlenmiştir: “Karşılığı bulunan çek, hesabın bulunduğu muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin varsa vergi kimlik numarası saptandıktan sonra ödenir. Ancak çek, hesabın bulunduğu şubeden başka bir şubeye ibraz edildiğinde, o şubece karşılığı sorulmak suretiyle ödenir.”

Çek hamilinin hesapta çekin karşılığının bulunup bulunmadığını sorma yetkisi yoktur. Çekler, üzerindeki düzenleme tarihi gelmemiş olsa bile hamil tarafından, ödeme için muhatap bankaya ibraz edebilir; ancak, ödeme yapılması hesapta karşılık bulunması koşuluna bağlıdır. Başka bir ifadeyle, üzerindeki düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekler hesapta ancak karşılık bulunması durumunda muhatap tarafından ödenir; ancak hesapta karşılık yoksa da “karşılıksızdır” işlemine konu olmayacaktır.

Karşılıksız Çek Nedir?

Çekin bankaya ibraz edildiği tarihte, çek üzerinde yazan miktarın ilgili banka hesabında bulunmaması durumu karşılıksız çek olarak nitelendirilir. Bir karşılıksız çekten söz edebilmek için, çekin karşılığının düzenleyenin hesabında bulunmaması tek başına yeterli bir sebep değildir. Bir çekin karşılıksız çek olarak adlandırılabilmesi için belli unsurların bir arada bulunması gerekir.

Bu unsurlar:

o Muhatap bankaya ödeme için ibraz edilen senet ‘çek hükmünde olmalıdır.

o Çekin meşru hamil tarafından muhatap bankaya ibraz edilmiş olması gerekir.

o Çekin kanunen öngörülmüş olan ibraz süreleri içerisinde muhatap bankaya ibraz edilmiş olması gerekir. Çekin düzenleme tarihinden önce ibraz edilmesi halinde veyahut çekin ibraz süresinin geçmesinden sonra ibrazında artık karşılıksızdır işlemi yapılamayacaktır.

Karşılıksız Çeklerin Tahsili ve Takip Yolları Nelerdir?

Geçerlilik şartlarını taşıyan ve karşılıksızdır işlemi yapılmış çekler hakkında kambiyo senetlerine özgü icra takibi yapılabilir. İcra takibine ek olarak çek hamili karşılıksız çek suçuna ilişkin şikâyet hakkı kullandığında borçlu kişi cezai yaptırımla karşı karşıya kalacağından, ödenmeyen çekin tahsili kolaylaşır.

Karşılıksız Çek Yazma Suçu Hakkında Bilmemiz Gerekenler

– Şikâyete bağlı bir suçtur,

– Suçun oluşabilmesi için; Çekin kanunu ibraz süresi içerisinde muhatap bankaya yetkili hamil tarafından ibraz edilmiş olması gerekir. Kanuni ibraz süresi içerisinde ibraz edilen çek bedelinin kısmen veya tamamen ödenmemiş olması gerekir. Karşılıksızdır işleminin yapılması gerekir. Ve karşılıksız kalan çek nedeni ile hamilin karşılıksızdır işleminin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde şikâyette bulunması gerekir.

– Suçun oluştuğu zaman karşılıksızdır işleminin yapıldığı andır,

– Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunun Cezası: Hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, 1.500 güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza doğrudan hapis cezasına çevrilir.

Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolu;

Kambiyo senetlerine özgü takip yolları TTK’da düzenlenmiş olan kambiyo senetleri için kullanılabilecek özel bir takip yoludur.

Para veya teminat alacağı olan bir kişi genel haciz yoluyla takibe başvurabileceği gibi bu borç bir kambiyo senedine bağlanmışsa, kanunun özel olarak düzenlediği ve genel haciz yoluyla takibe göre daha avantajlı olan kambiyo senetlerine özgü takip yollarını kullanabilir. Kambiyo senetleri TTK’da sınırlı sayıda sayılmış olup poliçe ve çekten ibaret olduğu için, alacaklının alacağı ancak bu senetlerden birine dayanıyorsa, kambiyo senetlerine özgü takip yollarına başvurabilir.

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takiplerde borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde takibi yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesine dilekçe ile başvurarak imzaya veya borca itiraz hakkını kullanabilir. Ödeme emrine itiraz edilmesi satıştan başka takip işlemini durdurmaz. Fakat ödeme emrine itiraz eden borçlu, mallarının haczini veya icra veznesindeki paranın alacaklıya ödenmemesi için, icra mahkemesinden icra takibinin geçici olarak durdurulmasını isteyebilir.

 

 

Buraya tıklayarak diğer makale örneklerimize ve dilekçe örneklerimize ulaşabilirsiniz.