Canlı Hayvanların Haczedilmesi

2004 Sayılı İcra İflas Kanunu md 82 “Aşağıdaki şeyler haczolunamaz:

 md.82/1-4.bend, “ Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları’’,

md.82/5.bend, “ Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları .’’

md.82/1-7.fıkra,2.cümle,” Geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları”,

“ Yavrulu Hayvanların Haczi’’ başlığı altında düzenlenmiş olan, md.83/b uyarınca, “ Hayvan hacizlerinde, anaları tarafından bakılmaya muhtaç olan yavrular analarından ayrı haczedilemeyecekleri gibi, bunların  anaları da yavrularından ayrı haczedilemezler.”

Öte yandan, 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu md.5/5 “Ticari amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemez.’’ hükmüne yer vermiştir.

Her iki yasanın hükümleri birlikte değerlendirildiğinde  82, 83/b de belirtilen istisnai koşullar bulunmadığı takdirde yük, binek, arazi hayvanı ve belirli bir ticari değer biçilebilir hayvanların  haczi mümkün olmakla birlikte,5199 sayılı yasa gereği bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanlarının haczi mümkün değildir.

İstisnai koşulları barındırmayan büyük baş veya küçük baş hayvanların hacizlerinde sıkça karşılaşılan bir durum, 3. kişinin canlı hayvanlar üzerindeki istihkak iddialarının akıbetidir.

2004 Sayılı İcra İflas Kanunu Madde 97/a – (Ek: 18/2/1965-538/55 Md.) Bir taşınır malı elinde bulunduran kimse onun maliki sayılır. Borçlu ile üçüncü şahısların taşınır malı birlikte ellerinde bulundurmaları halinde dahi mal borçlu elinde addolunur. Birlikte oturulan yerlerdeki mallardan mahiyetleri itibariyle kadın, erkek ve çocuklara aidiyetleri açıkça anlaşılanlar veya örf ve adet, sanat, meslek veya meşgale icabı olanlar bunların farz olunur. Bu karinenin aksini ispat külfeti iddia eden kişiye düşer. İstihkak davacısı malı ne suretle iktisap ettiğini ve borçlunun elinde bulunmasını gerektiren hukuki ve fiili sebep ve hadiseleri göstermek ve bunları ispat etmekle mükelleftir.

Canlı hayvan haczinde canlı hayvan üzerinde  istihkak iddiasında bulunan 3.kişiye ilişkin olarak  YARGITAY 21. HUKUK DAİRESİE. 2007/25774, K. 2008/16917, T. 3.11.2008 tarihli Künyede :

ÖZET : Borçlunun adresinde yapılan haciz işleminde borçlunun adresinde                  bulunan menkullerin mülkiyetinin borçluya ait olduğu var sayılır. Bu kanuni bir karinedir. Haczedilen bu malların 3. bir şahsa ait olması durumunda 3. şahıs bu iddiasını kuvvetli ve kesin delillerle ispat etmelidir. Aksi takdirde sadece beyanda bulunularak istihkak iddiası ispat edilemez.

KARAR : Uyuşmazlık, üçüncü kişinin İcra ve İflas Kanunu’nun 96 ve devamı maddelerine dayalı olarak açtığı istihkak davasına ilişkindir. 

Davacı üçüncü kişi, borçlunun oğlu olup, haciz 20.03.2006 tarihinde borçlunun yokluğunda ve davacı üçüncü kişinin huzurunda borçluya ait evin bahçesinde bulunan hayvan ahırında gerçekleştirildiğinden İİK’nun 97/a maddesinde öngörülen mülkiyet karinesi borçlu ve dolayısıyla alacaklı yararınadır. Bu karinenin aksinin 3. kişi tarafından güçlü ve kesin delillerle kanıtlanması gerekir.

Dosyadaki kayıt ve belgelerden; hacizli büyükbaş hayvanlar, davacı adına TR10000007763 no ile kayıtlı işletmeye hacizden sonra ve dava açılmadan bir gün önce 07.11.2006 tarihinde sisteme tescil edildiği ve 12.01.2007 tarihli 4 adet hayvan pasaport belgelerinde TR 1000000191500; TR991000699218; TR99100062716 ve TR100000040904 küpe nolu büyükbaş hayvanların doğum tarihlerinin 2002 yılı olduğu anlaşılmaktadır. Dinlenen tanıklar davacı üçüncü kişinin hacizli büyükbaş hayvanları 2006 yılı nisan ayında banka kredisi ile satın aldığını söylemişlerdir.

Mahkemece bu durumda yapılacak iş, davacı adına haciz tarihinden sonra TR10000007763 nolu işletme numarası ile sisteme kaydedilen ( TR 1000000191500; TR991000699218; TR99100062716 ve TR100000040904 küpe nolu ) büyükbaş hayvanların doğumundan bu yana ilk hayvan pasaportu tesis tarihinden itibaren kim adına kayıtlı olduğu, davacıya intikal sebep ve tarihleri ayrıntılı bir şekilde araştırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.

O halde, davalı alacaklının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ : Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ( Alacaklı )’ya iadesine, 03.11.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi Esas No:2015/13159KararNo:2015/19176K.Tarihi:26.10.2015   tarihli Künyede ise:
K A R A R: Davacı 3. kişi vekili, 05.03.2012 tarihinde müvekkiline    ait   hayvanların haczedildiğini, hacze konu hayvanların borçlu ile ilgisinin olmadığını, haciz yapılan adreste 3. kişi şirkete ait hayvan çiftliği bulunduğunu açıklayarak istihkak iddiasının kabulü ile haczedilen hayvanlar üzerindeki hacizlerin kaldırılmasına ve müvekkiline teslimine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
1- Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına,davacı 3.kişi tarafından dosyaya sunulan pasaportlar incelendiğinde hacze konu hayvanlardan .. küpe numaralı büyükbaş hayvanın 8.7.2011 tarihinde yani borcun doğumundan önce davacı 3.kişi şirkete ait işletmede doğduğu anlaşıldığına göre, davalı alacaklı vekilinin anılan büyükbaş hayvana yönelik temyiz itirazlarının reddine,
2- Davalı alacaklı vekilinin 1 numaralı bend de belirtilen büyükbaş hayvan haricindeki hacze konu diğer hayvanlara yönelik kararın temyizine gelince; dava konusu haciz, borçlunun huzurunda yapılmıştır. Bu sebeple; İİK’ nun 97/a maddesindeki mülkiyet karinesi, borçlu dolayısıyla alacaklı yararınadır. İspat yükü altında olan ve karinenin aksini her türlü delille kanıtlama olanağına sahip olan üçüncü kişi, haczedilen hayvanların kendisine ait olduğunu, hayvan pasaportlarının bulunduğunu iddia etmekte olup, delil olarak ise hayvan pasaportları sunmuş ise de, dosyaya sunulan pasaportlar ile hacze konu hayvanların kulak küpe numaraları birbirini doğrulamamaktadır. Temyiz incelemesi sırasında 26.2.2015 tarihli geri çevirme kararı üzerine dosya arasına eklenen Derince Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nün 23.3.2015 tarihli yazı ekindeki listede hayvanların haciz tarihi ve 23.3.2015 tarihi itibari ile bulunduğu işletmeler belirtilmiş ise de; hayvanların kimin işletmesinde doğduğu,  hangi tarihlerde  kime geçtiği konularında istenen bilgiler temin edilmediğinden uyuşmazlığın çözümünde yeterli görülmemiştir.

 

SONUÇ

Büyük baş  ve küçük baş hayvanlar menkul mal hükmünde olup, fiili haczi söz konusu olabilmektedir.

Tarım İl veya ilçe Müdürlüklerine borçlu/borçlular adına kayıtlı hayvan olup olmadığı yönünde müzekkere yazılarak borçlu/borçluların adına kayıtlı büyük baş ve küçük baş hayvanlar öğrenilebilmektedir. Ancak burada Tarım Müdürlüğü’nden gelen bilgi sadece kişi adına pasaport kayıtlı bir hayvan bulunup bulunmadığı yönündedir. Arz ve izah olunduğu üzere, İİK 97/a maddesindeki mülkiyet karinesi alacaklı yararınadır. İstihkak iddiasında bulunan kişi karine aksini her türlü delille ispat edebilmektedir. Ancak Yargıtay 17.Hukuk Dairesi 2012/13033 E. Karar da; KÜPESİ BULUNAN HAYVANLAR yönündeki istihkak iddiasına dayanan delilleri kesin delil nezdinde değerlendirmiş olup, KÜPESİ BULUNMAYAN HAYVANLAR yönünden beyana dayanan iddialar hususunda istihkak iddiasının kanıtlanmadığı kanaatine varmıştır.