Borçlu Temerrüdünün Sonuçları

GENEL SONUÇLAR

1) Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı

Borcun ifa edilmesinde halen menfaati bulunan alacaklı, borçludan aynen ifayı ve borcun geç ifasından dolayı uğradığı zararın karşılanmasını ister. Temerrüde düşen borçlu, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını ispat etmedikçe, borcun geç ifasından dolayı alacaklının uğradığı zararı gidermekle yükümlü olur. (TBK m.118)

2) Beklenmeyen Halden Sorumluluk

Temerrüde düşen borçlu beklenmedik hal sebebiyle doğacak zarardan sorumludur(TBK m.119/1). Borçlu, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını veya borcu zamanında ifa etmiş olsaydı bile zararın doğacağını ispat ederek bu sorumluluktan kurtulabilir. (TBK m.119/2)

PARA BORÇLARINA İLİŞKİN SONUÇLAR

1) Temerrüt Faizi:

Alacaklı hiçbir zarara uğramamış olsa bile paradan temerrüt süresince mahrum kalması sebebiyle uğradığı zararın karşılanmasını talep edebilir. Gecikme tazminatından farklı olarak, temerrüt faizi kusur koşulunu da gerektirmez. Borçlu temerrüde düşmede ister kusurlu olsun ister olmasın temerrüt faizini ödemekle yükümlüdür.

2) Aşkın Zarar(Munzam Zarar):

Alacaklı, temerrüt faizini aşan bir zarara uğramış olursa borçlu, kendisinin hiçbir kusuru bulunmadığını ispat etmedikçe bu zararı da gidermekle yükümlüdür(TBK m.122/I). Temerrüt faizini aşan zarar miktarı, görülmekte olan davada belirlenebiliyorsa, davacının talebi üzerine hakim, esas hakkında karar verirken bu zararın miktarına da hükmeder(TBK m.122/II).

SÜREKLİ EDİMLİ SÖZLEŞMELERE İLİŞKİN SONUÇLAR

İfasına başlanmış sürekli edimli sözleşmelerde, borçlunun temerrüdü halinde alacaklı , aynen ifa ve gecikme tazminatı isteyebileceği gibi sözleşmeyi feshederek sözleşmenin süresinden önce sona ermesi yüzünden uğradığı zararların tazmin edilmesini de isteyebilir (TBK m.126).

KARŞILIKLI BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞMELERE İLİŞKİN ÖZEL SONUÇLAR(SEÇİMLİK HAKLAR)

1) Aynen İfa Ve Gecikme Tazminatı:

Temerrüde düşen borçlu, verilen süre içinde borcunu ifa etmezse veya süre verilmesini gerektirmeyen bir durum söz konusu ise alacaklı her zaman borcun aynen ifasını ve gecikme sebebiyle uğradığı zararın tazmin edilmesini isteyebilir. ( TBK m.125/I).

2) Aynen İfayı Ret ve Müspet Zarar Tazmini:

Alacaklı, aynen ifa ve gecikme tazminatı isteme hakkından vazgeçtiğini hemen bildirerek borcun ifa edilmemesinden doğan zararın tazmin edilmesini isteyebilir. ( TBK m.125/II)

3) Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zarar Tazmini:

Alacaklı sözleşmeden dönebilir. Sözleşmeden dönme halinde taraflar, karşılıklı olarak ifa yükümlülüğünden kurtulurlar ve daha önce ifa ettikleri edimleri geri isteyebilirler. Bu durumda borçlu, temerrüde düşmekte kusuru olmadığını kanıtlayamazsa alacaklı, sözleşmenin hükümsüz kalması sebebiyle uğradığı zararın giderilmesini de isteyebilir( TBK m.125/III).

• Alacaklının TBK m.125’te tanınan seçimlik haklardan hangisini kullanacağını borçlusuna uygun bir sürenin sonunda derhal bildirmesi gerekir. Aksi takdirde alacaklının adi işlerde aynen ifa ve gecikme tazminatı istediği; belirli vadeli ve ticari satışlarda, aksi belirtilmemişse aynen ifayı reddettiği ve müspet zararın karşılanmasını istediği kabul edilir.