Ayni Hak Kavramı Nedir?

Ayni Hak Kavramı:
Ayni hak kavramının tespiti hususunda, üç grupta toplanabilecek teoriler
bulunmaktadır. Birinci grupta yer alanlara göre –ki klasik görüş budur- “ayni hak; bir şey
üzerinde doğrudan doğruya hâkimiyet sağlayan haktır”
5
. Bu görüşe göre ayni hak, eşya ile
sahibi arasında doğrudan doğruya bir ilişki sayılmaktadır. Bu görüşü eleştirenler, bir şahısla
eşya arasında hukuki ilişkiden söz edilemeyeceğini, eşyanın hukuksal bir süje olarak
değerlendirilemeyeceğini belirterek, hukuksal ilişkinin ancak şahıslar arasında
kurulabileceğini öne sürmüşler ve ayni hakkı; “bir şey üzerinde, herkese karşı ileri sürülebilen
(herkesi borç altına sokan) hak” olarak tanımlamışlardır (şahısçı görüş)
6
. Bu görüş de, bir
kişinin mülkiyet hakkı karşısında, aynı milletten ya da yabancı bütün şahısların borcundan
bahsetmenin imkânsız olduğu gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bu görüşün yandaşları, buradaki
borcun, sadece, ayni hak sahibi ile temas eden kimselere ait olduğunu ve kapsamının da,
mülkiyeti ihlal etmemekten ibaret bulunduğunu savunmuşlardır. Bu iki görüşü birleştiren
telifçi teoriler ise ayni hakkı; “bir kimseye bir şey üzerinde doğrudan doğruya hâkimiyet
sağlayan ve bu sebeple herkese karşı ileri sürülebilen hak” olarak tanımlamışlardır