Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Korunan Haklar

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Korunan Haklar

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin düzenlediği haklar sözleşmenin 2 ila 14. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

1. Madde; İnsan haklarına saygı yükümlülüğünü,
2. Madde; Yaşam hakkını,
3. Madde; İşkence ve kötü muamele yasağını,
4. Madde; Kölelik ve zorla çalıştırma yasağını,
5. Madde; Kişi güvenliği ve özgürlüğü hakkını,
6. Madde; Adil Yargılanma Hakkını,
7. Madde; Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesini,
8. Madde; Özel yaşam ve aile yaşamına saygı ilkesini,
9. Madde; Düşünce, vicdan ve din özgürlüğünü,
10. Madde; İfade özgürlüğünü,
11. Madde; Toplanma ve dernek kurma özgürlüğünü,
12. Madde; Evlenme hakkını,
13. Madde; Etkili bir hukuksal tazmin yolu hakkını,
14. Madde; Ayrımcılık yasağını, düzenlemektedir.

AİHS ek protokollerle koruma altına alınan haklar şunlardır:

1 Numaralı Protokolle;

• Mülkiyet Hakkının korunması,
• Eğitim Hakkı,
• Serbest seçim hakkı,

4 Numaralı Protokolle;

• Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma hakkı,
• Serbest dolaşım hakkı,
• Vatandaşların sınır dışı edilme yasağı,
• Yabancıların toplu olarak sınır dışı edilmeleri yasağı,

6 Numaralı Protokolle;

• Ölüm cezasının kaldırılması

7 Numaralı Protokolle;

• Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usuli güvenceler,
• Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı,
• Adli hata yapılması halinde tazminat hakkı,
• Aynı suçtan dolayı iki defa yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı,
• Eşler arasında eşitlik.

12 Numaralı Protokolle;

• Ayrımcılığın genel olarak yasaklanması.

Ek protokollerle getirilen haklar, protokolleri imzalayan ve onaylayan devletlere karşı ileri sürülebilir.

AİHM Kararlarının Hukuki Niteliği ve Yerine Getirilmesi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ulusal mahkemelerin üstünde, yani kanun yolu başvurusu yapılan bir mahkeme değildir. Diğer bir deyişle; ulusal hukukta mahkemelerce verilen kararların temyiz yeri değildir. Kural olarak, AİHM, ulusal mahkeme kararlarını bozamaz veya düzeltemez. AİHM’nin başvurucu lehine verdiği kararlarda, kararın gereğinin yerine getirilmesi için sözleşmeci devlet nezdinde doğrudan bir müdahalede bulunma yetkisi de yoktur. Öte yandan, hem Anayasanın 90. maddesi hem de sözleşmeci devletlerin üzerlerine aldığı yükümlülükler dikkate alındığında AİHM kararlarının yerine getirilmemesi mümkün değildir.

AİHM’nin Hükmettiği Tazminatların Ödenmesi

AİHM kararlarında belirlenen tazminatlar, kararlar kesinleştikten sonra, Adalet Bakanlığına bağlı İnsan Hakları Daire Başkanlığı kurumuna gönderilecek bir dilekçe ile talep edilmelidir. Talep edilmesi halinde hükmedilen tazminatlar, üç ay içinde başvurucunun dilekçesinde belirttiği banka hesabına yatırılmaktadır.