Araç Değer Kaybının Hukuki Niteliği ve Tazminat

ARAÇ DEĞER KAYBI

Araç değer kaybı, bir trafik kazasında kusuru az olan tarafın kusuru fazla olan taraftan ve/veya sigortacısından kazalı aracın kazadan önceki değerine nazaran meydana gelen ani düşüşü veya kaybı haksız fiil hükümleri uyarınca talep edebileceği zarar kalemidir.(Balcı-Tokbaş-Demirbağ, “Sorularla Araç Değer Kaybı”, s.12)

Diğer bir ifade ile, kaza sonucu zarar gören araç tamamen onarılmış olsa da aracın onarılmış durumdaki değeri, araç onarımın izlerini taşıyacağından aynı özelliklere sahip ve hiç hasara uğramayan başka bir aracın değerinden düşük olacaktır. Uygulamada bu cari değer farkına ‘araç değer kaybı’ denilmektedir.

Yargıtay kararlarında, kazaya karışan araç tamamen onarılmış olsa bile kazaya uğrayan araç, tahribatın izlerini taşıyacağından onarıldıktan sonra mübadele (rayiç) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü ile aracın onarılmış durumdaki değerinin, araç ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan aracın değerinden düşük olacağı için tazmin edilmesinin gerektiği vurgulanmaktadır.(Yargıtay 4.HD. 2002/130 E. 2002/4512 K.)

HUKUKİ NİTELİĞİ

‘Değer kaybı‘ kanunlarımızda özel bir düzenleme olarak bulunmasa da 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesinde yer alan; “Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bu kanun ve bu kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir.  Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu kanun ve genel şartlarda düzenlenmeyen hususlar hakkında 11.01.2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.” düzenlemesi gereğince haksız fiil hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır.

Dolayısıyla araç değer kaybı Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde düzenlenen ‘Haksız Fiillerden Doğan Borç İlişkileri‘ başlıklı haksız fiilden kaynaklanan zararın tazmini hükümleri uyarınca talep edilecektir. Bu maddeye göre; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.” Bahse konu maddeyi araç değer kaybına uygulayacak olursak; bir kaza meydana gelmiş olması, kaza sonucu araçta değer kaybı oluşması ve oluşan değer kaybı ile kaza arasında illiyet bağı bulunması gerekmektedir.

Değer kaybı hesaplanırken dava konusu yapılacak araçta kaza tarihinden önce herhangi bir hasar yok ise; aracın kazasız piyasa rayici belirlenip buna göre hasarlı hali arasındaki fark değer kaybı kabul edilmelidir.(Yargıtay 17.HD. 2014/15955 E. 2014/13034 K.) Ayrıca değer kaybı hesaplamasında tarafların iddia ve savunmaları ile birlikte aracın modeli, markası, özellikleri, hasarı, yapılan onarım işlemleri, kullanım tarzı, kilometresi ve olay tarihindeki yaşı mahkemece göz önünde bulundurulmaktadır.(Yargıtay 17.HD. 2015/11245 E. 2016/1045 K.)

Öte yandan araç değer kaybı gerçek zarar kapsamında olduğundan tazmininde kusur oranının esas alınması ve ödeme yükümlüsünün sorumluluktan kurtuluş sebebi olarak kusuru ileri sürebilmesi söz konusu olacaktır. Bu sebeple kazanın oluşumunda kusursuz olan veyahut daha az kusurlu olan iddiasını ispatlamak şartı ile sorumluluktan kurtulacaktır ve/veya kusuru oranında indirim talep edebilecektir. Aksi halde sorumluluktan kurtulması mümkün olmayacaktır.

PERT DURUMU

‘Pert Durumu‘ halinde araç değer kaybı talep edilip edilemeyeceği bu aşamada kafa karıştırabilir.  Pert kavramı ağır ya da tam hasara uğramış araçlar için kullanılmaktadır. Kaza sonucunda hasara uğrayan ve onarım masrafı taşıtın riziko tarihindeki değerini aşan ya da onarım kabul etmeyen araç pert sayılacaktır. Aracın pert durumuna gelmesi halinde değer kaybı talebi kabul edilmeyecek bunun yerine aracın pert (hurda) bedelinin ödenmesi gerekecektir. Zira araç sahibinin pert olan aracı satışa çıkarması veya rayiç bedel altında bir bedele satması mümkün olmayacağı için ‘araç değer kaybı’ olarak tazminat istemesi de söz konusu olmayacaktır. Bu durumda Kasko sigortacısı şirket, pert olan aracın o günkü rayiç değerini tazminat olarak mağdur olan araç sahibine ödeyecektir.(Yargıtay 17.HD. 2016/2020 E. 2016/5739 K.)

 

Buraya tıklayarak diğer makale örneklerimize ve dilekçe örneklerimize ulaşabilirsiniz.