Adli Yardım Nedir, Nasıl Talep Edilir?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu 334 ve devamı maddelerinde adli yardım müessesi düzenlenmiştir. 334. madde adli yardım düzenlemesinden faydalanacak kişiler hakkında düzenleme getirmiştir. “Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, taleplerinin açıkça dayanaktan yoksun olmaması kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.” Kanun koyucu ekonomik aciz içinde bulunanlar için yargılama giderlerinden muafiyet getirmiş olup bu müesseseden faydalanabilmek için talebin açıkça dayanaktan yoksun olmamasını aramaktadır. Yani adli yardım talebi ile adli makamlara başvuru yapacak olan kişinin adli yardıma başvurusunun gerekçelerini, ekonomik aciz içerisinde olduğunu ispata yarar belgelerini sunması gerekmektedir. Aksi halde bu yöndeki talebi kabul görmeyecektir.

“Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri ayrıca karşılıklılık şartına bağlıdır.”

Yabancılar için özel olarak getirilen kanun hükmüne göre ise bir yabancının adli yardım müessesesinden faydalanmasını mütekabiliyet şartına bağlı kılmıştır. Bir yabancının ülkemizde açacağı davada adli yardımdan faydalanabilmesi kendi ülkesinde hukuk uygulamasında bu ilkenin uygulanabilir olmasına bağlıdır.

Adli yardımdan faydalanan kişi için hangi giderleri karşılamaktan muafiyet sağlanacağı HMK 335. maddesinde düzenlenmiştir. Adli yardım talebiyle mahkemeye başvuru halinde mahkeme yukarıda sayılı giderlerin bir kısmından ya da tamamından muafiyet yönünde karar verebilecektir.

a. Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.

b. Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.

c. Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.

ç. Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, ücreti sonradan ödenmek üzere bir avukat temini.

Adli yardım için dava açılırken talepte bulunulabileceği gibi hükmün kesinleşmesine kadar geçen sürede yargılamanın her aşamasında talepte bulunulabilecektir. Adli yardım kararı verildikten sonra hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.

Adli yardım talebi davalar bakımından asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden talep edilirken; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenmektedir. Kanun yollarına başvuruda ise bölge adliye mahkemesi veya Yargıtaya başvuru yapılacaktır. Talepte bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır. Adli yardım talebine ilişkin sunulacak evrak, her türlü harç ve vergiden muaftır.

Adli yardım talebine gerekçe olarak gösterilecek evrak, fakirlik ilmuhaberi olabilecektir. Bu evrak için ikamet edilen yer muhtarlığına başvurulabilecektir. Alınacak fakirlik belgesi için herhangi bir ücret alınmamaktadır. Bu belge yanında ikamet yeri Kaymakamlık, Belediye gibi kurumlara başvuru yapılarak ekonomik duruma ilişkin belge temin edilebilecektir.

Fakirlik ilmuhaberi dışında herhangi bir mal varlığına sahip olunmadığına dair belgeler de dayanak evrak olarak gösterilebilecektir.

Adli yardım talebinin incelenmesine ilişkin düzenlenme HMK 337. madde ile düzenlenmiştir. “Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir. Ancak, talep hâlinde inceleme duruşmalı olarak yapılır.” Mahkeme adli yardım talebini evrak üzerinden yahut talep edilmesi halinde duruşmalı olarak değerlendirir. Ali yardım talebinin reddine ilişkin karar verilmesi halinde bu kararın gerekçeli olarak verilmesi gerekir.

 

Buraya tıklayarak diğer makale örneklerimize ve dilekçe örneklerimize ulaşabilirsiniz.